Na Stalowej odsłonięto Praską Galerię Sław

30.09.2017

Ulica Stalowa bogatsza o nową atrakcję. Odsłonięta dziś uroczyście Praska Galeria Sław to osiem umieszczonych w chodniku tablic upamiętniających zasłużone dla Pragi osoby. Projekt zrealizowany w ramach budżetu partycypacyjnego będzie mógł być kontynuowany w kolejnych latach.

Praska Galeria Sław na Stalowej

Walor popularyzatorski

- W przestrzeni prawobrzeżnej Warszawy brakuje jednego miejsca upamiętniającego wybitnych mieszkańców i osoby zasłużone dla rozwoju tej części miasta, a w szczególności Pragi (Północ).
Stworzenie Praskiej Galerii Sław miałoby zatem walor popularyzatorski, pozwalający zapoznać mieszkańców i osoby odwiedzające dzielnicę z postaciami szczególnie zasłużonymi dla Pragi. Dodatkowo, Praska Galeria Sław na ulicy Stalowej byłaby kolejnym miejscem na turystycznej mapie Warszawy, które mogłoby przyczynić się do ożywienia przestrzeni Nowej Pragi - pisał w uzasadnieniu do złożonego projektu jego autor - Krzysztof Michalski.

W dzisiejszej uroczystości oprócz autora i projektanta tablic Mariusza Kołyszko wzięli udział przedstawiciele władz dzielnicy, samorządowcy, poseł Paweł Lisiecki i senator Marek Borowski oraz mieszkańcy dzielnicy. Tuż przed przecięciem wstęgi w XIX w. Pragę zabrali gości artyści z Teatru Akt.

Płyty z tablicami w chodniku umieścił Zarząd Dróg Miejskich. Całkowity koszt realizacji projektu wynosił około 48 tys zł.

Mieszkańcy zdecydowali

Wstępna lista osób, które zostałyby upamiętnione w jednym miejscu w przestrzeni Pragi przedstawiała się następująco:

1. Stefan "Wiech" Wiechecki
2. Stanisław Grochowiak
3. Ksawery Konopacki
4. Julian Różycki
5. Władysław Sebyła
6. Michał i Maria Radziwiłłowie
7. Ignacy Kłopotowski
8. Kazimierz "Dziadek" Lisiecki

Ostatecznie po przeprowadzonym głosowaniu lista osób uległa zmianie, co oczywiście nie oznacza, że np. ks. Ignacy Kłopotowski czy Kazimierz "Dziadek" Lisiecki nie zostaną upamiętnieni granitową tablicą w kolejnych latach.

Ostatecznie głosami mieszkańców zostali wybrani:

KSAWERY KONOPACKI (ur. nn. - zm. ok. 1880) - założyciel Nowej Pragi. W 1844 r. nabył od Józefa Noskowskiego część folwarku Targówek, rozparcelował grunta, wytyczył ulice i założył nową osadę, zwaną początkowo od jego nazwiska Konopatczyzną (lub Konopaczyzną). Do dziś zachował się należący do niego murowany budynek przy ul. Strzeleckiej 11/13 (tzw. Pałacyk Konopackiego). O Ksawerym Konopackim wiemy niewiele. Badania Jarosława Zielińskiego wykazały, że był naczelnikiem Sekcji Wydziału Górnictwa przy Rządowej Komisji Przychodów i Skarbu. Zmarł przed 22 września 1880 r.

JULIAN RÓŻYCKI (1834-1919) - farmaceuta, przedsiębiorca, kupiec, społecznik. Był właścicielem dwóch praskich aptek oraz posesji przy ul. Targowej, Ząbkowskiej i Brzeskiej. Założył i prowadził laboratorium chemiczno-farmaceutyczne, wytwórnię sztucznych wód mineralnych, fabrykę plastrów chemicznych. Był głównym inicjatorem i udziałowcem Towarzystwa Budowy i Eksploatacji Dróg Żelaznych Podjazdowych, które zbudowało kolejkę marecką. Założył targowisko znane dziś jako Bazar Różyckiego - najstarszy czynny bazar współczesnej Warszawy. Angażował się w sprawy społeczne: przyczynił się do budowy w 1868 r. praskiego Szpitala Najświętszej Marii Panny oraz do otwarcia w 1885 r. gimnazjum męskiego na Pradze (późniejsze Gimnazjum i Liceum im. Władysława IV). Był m.in. opiekunem ochronki przy ul. Sprzecznej, ogródka dziecięcego przy dawnej Szerokiej, zorganizował praską Kasę Groszowych Oszczędności i Bezpłatną Czytelnię.

STEFAN WIECHECKI "WIECH" (1896-1979) - publicysta, satyryk, pisarz. Urodził się na warszawskiej Woli, ale przez wiele lat mieszkał na prawym brzegu Wisły. Najpierw na Pradze: od 1923 r. przy ul. Wileńskiej, potem przy Stalowej i Zygmuntowskiej (ob. al. Solidarności), a następnie do lat 60. XX w. na Saskiej Kępie: przy ul. Lipskiej i ul. Dąbrówki. Jego felietony pisane „gwarą warszawską", satyryczne obrazki z życia warszawiaków, to (zwłaszcza po wojnie) sytuacje zaobserwowane m.in. na Targówku, Pradze czy Szmulkach, gdzie ocalały fragmenty autentycznego miasta. Wśród wykreowanych przez Wiecha bohaterów literackich występowali często właśnie mieszkańcy prawobrzeżnych dzielnic (do najbardziej znanych postaci należy Teofil Piecyk, który ma dziś swoją ulicę na Targówku). Tuż po wojnie Stefan Wiechecki występował m.in. w praskim teatrzyku satyrycznym „Wróbelek Warszawski" przy ówczesnej Zygmuntowskiej 8 i miał wieczory autorskie w zajezdni tramwajowej przy ul. Inżynierskiej. Jego imieniem nazwano park na Targówku, bibliotekę publiczną przy Inżynierskiej 10, a na Stalowej 1 (gdzie mieszkał w 1.1930-1939) znajduje się dziś pamiątkowa tablica.

SABINA I WŁADYSŁAW SEBYŁOWIE - literaci. Władysław Sebyła (1902-1940) - poeta, krytyk literacki, tłumacz, członek grupy "Kwadryga", redaktor i współwydawca pisma „Kwadryga", laureat Złotego Wawrzynu Akademii Literackiej. Autor zbiorów wierszy: "Modlitwa", "Pieśni szczurołapa", "Koncert egotyczny", "Obrazy pamięci". Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, ofiara Katynia - został zamordowany przez NKWD w Starobielsku w 1940 r. Na warszawskiej Pradze spędził ostatnie lata życia. Od 1932 r. mieszkał przy ul. Brzeskiej 5. Mieszkanie Sebyłów było w latach 30. XX w. ogniskiem życia literackiego, odwiedzanym przez znane postacie polskiej kultury (m.in. Gałczyński, Dobrowolski, Flukowski). Żoną Władysława Sebyły była Sabina z Krawczyńskich (1900-1980), prażanka z urodzenia, córka pracownika kolei, autorka wspomnieniowych książek: "Moja matka opowiada", "Okładka z Pegazem", "Notatki z prawobrzeżnej Warszawy". To ona ocaliła i przekazała do warszawskiego Muzeum Literatury spuściznę po poecie.

HELENA RZESZOTARSKA (1879-1976) - pedagog i wychowawca, założycielka i właścicielka szkoły żeńskiej na Pradze. Do Warszawy przyjechała z Petersburga. Po uzyskaniu dyplomu podjęła pracę jako nauczycielka na Powiślu, a potem na Pradze, w dwuklasowej szkole Gostomskiej przy dawnej ul. Nowostalowej 6. W1908 r. kupiła tę placówkę, przekształcając ją w prywatne polskie gimnazjum żeńskie. W1915 roku Gimnazjum przeniosło się do kamienicy przy ul. Konopackiej 4, gdzie Helena Rzeszotarska otworzyła także Szkołę Zawodową Żeńską. Wykładała język polski, francuski, przyrodę, matematykę i religię. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości szkoła Rzeszotarskiej działała najpierw jako 8-klasowe gimnazjum, potem jako zespół szkół nr 130. Placówka zawsze była dostępna dla uzdolnionych niezamożnych uczennic. W czasie okupacji organizowała tajne nauczanie. Wznowiła działalność po wyzwoleniu Pragi w 1944 r,, ale pięć lat później została upaństwowiona, a jej dawna właścicielka pozbawiona kierownictwa. Helena Rzeszotarska pozostała w nowej placówce jako nauczycielka języka polskiego - przeszła na emeryturę w 1953 r.

ANTONINA I JAN ŻABIŃSCY - "Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata". Jan Żabiński (1897-1974) - zootechnik, zoolog, od 1929 r. dyrektor Warszawskiego Ogrodu Zoologicznego. Pod jego kierunkiem zoo na Pradze w 1.30. XX w. stało się nowoczesną placówką, notującą szereg osiągnięć w dziedzinie hodowli cennych zwierząt. Przez wiele lat w pracy dr. Żabińskiego wspierała żona - Antonina z d. Erdman (1908-1971), opiekunka zwierząt, autorka książek dla dzieci i młodzieży („Dżollly i s-ką", "Rysice", "Borsunio") oraz wspomnień („Ludzie i zwierzęta"). Po wybuchu II wojny światowej - mimo likwidacji ogrodu - Antonina i Jan Żabińscy pozostali na miejscu i zaangażowali się w akcję ratowania Żydów z warszawskiego getta. W willi Żabińskich i innych obiektach dawnego zoo znalazło schronienie około stu osób, z których większość przeżyła wojnę. Jan Żabiński, oficer AK, ciężko ranny w czasie powstania warszawskiego, trafił do niewoli niemieckiej. Po powrocie z niewoli w 1945 podjął pracę nad odbudową ze zniszczeń Warszawskiego Ogrodu Zoologicznego, ale w 1951 r. został zmuszony przez władze do rezygnacji z funkcji dyrektora. W1965 r. Antonina i Jan Żabińscy, jako Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata, otrzymali medal Instytutu Yad Vashem i mają swoje drzewko w Jerozolimie.

HELENA I SZYMON SYRKUSOWIE - architekci. Szymon Syrkus (1893-1964) - jeden z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego modernizmu, autor założeń społecznych podstaw i kształtowania osiedli mieszkaniowych, więzień Auschwitz. Wspólnie z żoną Heleną z Eliasbergów (1900-1982), również architektem, byli autorami projektów budynków mieszkalnych oraz osiedli mieszkaniowych w Warszawie, realizujących w architekturze szerokie programy społeczne. Po wojnie, od 1945 r. Szymon Syrkus zajmował się w Biurze Odbudowy Stolicy sprawami planowania przestrzennego. Syrkusowie opracowali m.in. plan rozwoju i zabudowy śródmieścia Pragi. Według ich projektu powstało pierwsze powojenne praskie osiedle - nazwane Osiedlem Praga I. Zrealizowane w latach 1949-1951 - mimo odstępstw wykonawczych, na które się nie zgadzali - do dziś pozostaje jedną z najwybitniejszych realizacji architektury mieszkaniowej na warszawskiej Pradze. W1993 r. zostało wpisane do rejestru zabytków.

MICHAŁ I MARIA RADZIWIŁŁOWIE - filantropi. Książę Michał Józef Piotr Radziwiłł (1853-1903) - syn Karola Radziwiłła i Jadwigi z Sobańskich. Jako zdolny administrator podniósł z ruiny zaniedbane dobra nieborowskie. Poeta i literat - publikował swoje utwory na łamach "Biblioteki Warszawskiej", której był redaktorem naczelnym. Zaangażował się w działania charytatywne, z czasem koncentrując się na terenie prawobrzeżnej Warszawy i jej przedmieściach. Jego działalność dobroczynną wspierała żona - Maria z Zawiszów Radziwiłłowa (1860-1930), która po śmierci męża przeniosła się do Warszawy i poświęciła aktywności filantropijnej, szczególnie na rzecz mieszkańców praskich dzielnic. Prowadziła ascetyczne życie, mieszkała w kamienicy przy ul. Brzeskiej 3. Dzięki fundacjom Michała i Marii Radziwiłłów powstała na Szmulowiźnie bazylika pw. Najświętszego Serca Jezusowego oraz budynek Niższego Seminarium Duchownego, a okolicę zaczęto nazywać Michałowem. Księżna Maria wspierała też wznoszenie świątyni na Kamionku, a także powstawanie nowych ośrodków parafialnych na Pelcowiźnie (kościoła pw. św. Jadwigi), Grochowie (kościoła Najczystszego Serca Maryi) i Bródnie (kościoła MB Różańcowej). Wsparła zapisem praskie gimnazjum męskie (późniejsze Gimnazjum im. Władysława IV). Fundowała szkółki i schroniska dla ubogiej młodzieży (m.in. przytułek Nazaret na Pradze oraz Dom Pracy na Nowym Bródnie).

UD/TJ

Więcej na ten temat

Ulica Stalowa

Wasze komentarze

Lilly napisał:

Super projekt, brawo dla Pana Krzysztofa Michalskiego za inicjatywę!

2017-11-06 09:11

Dodaj komentarz

Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu. Twoja-Praga.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii

Na Stalowej odsłonięto Praską Galerię Sław

Więcej na ten temat

Wasze komentarze

Lilly napisał:

Dodaj komentarz

Najnowsze informacje

Legendarna kawiarnia "Misianka" wróciła do parku Skaryszewskiego. Jest...

Wspólnota z Targowej 70 otrzymała dofinansowanie na remont elewacji

Spółdzielnia "Ostrobramska" postawiła mieszkańcom wiaty rowerowe

Plan remontów torów tramwajowych. Gdzie na Pradze będą prowadzone prace?

Julia Żugaj w Promenadzie! Poznaj jedną z największych polskich influencerek!

Trwa remont ulicy Witolińskiej

Najczęściej czytane

Legendarna kawiarnia "Misianka" wróciła do parku Skaryszewskiego. Jest...

Grochowska piekarnia do wyburzenia?

Spółdzielnia "Ostrobramska" postawiła mieszkańcom wiaty rowerowe

Dawne nazwy ulic na Grochowie

Czekoladowy weekend w fabryce Wedla

Niosła pomoc. Została ukarana

Polub nasz fanpage i bądź na bieżąco

Baza firm (3312)

Baza instytucji

Polecamy

Bezpłatne ogłoszenia

O nas

Nawigacja

Patronaty

Konto