Tajemnice willi Żabińskich

28.05.2012

Willa Żabińskich na terenie Ogrodu Zoologicznego

28 maja 2012 roku studenci Praskiego Otwartego Samozwańczego Uniwersytetu Latającego jako jedna z pierwszych grup zapoznali się z historią odremontowanej willi Żabińskich opowiedzianą przez dr Ewę Zbonikowską.

Modernistyczna willa dyrektora warszawskiego Ogrodu Zoologicznego Jana Żabińskiego, w której zamieszkał ze swoją żoną Antoniną i dziećmi powstała na krótko przed wybuchem II wojny światowej.

We wrześniu 1939 roku teren warszawskiego ZOO został silnie zbombardowany. Wiele zwierząt zginęło wówczas lub uciekło z ogrodu. Inne, szczególnie drapieżniki, z uwagi na bezpieczeństwo mieszkańców należało zastrzelić. Wkrótce później ocalałe cenne okazy hitlerowcy wywieźli do ogrodów na terenie Rzeszy.

W czasie wojny opuszczony teren ogrodu był otwarty wyłącznie dla Niemców, którzy często lubili tutaj zaglądać - nie zdając sobie sprawy z misji prowadzonej w wilii Żabińskich.

W tak trudnym okresie Jan Żabiński postanowił w odruchu serca wykorzystać piwnice swojej willi ukrywając w nich szmuglowanych z terenów warszawskiego getta Żydów. W przemycie tym Żabiński sam brał udział, odwiedzając getto pod pozorem poszukiwania odpadów do karmienia świń, hodowanych wówczas na terenie ogrodu. W ciągu trzech lat przez piwnicę małżeństwa Żabińskich, który ryzykowali życie całej swojej rodziny przeszło około 70 uciekinierów.

Działalność Jana Żabińskiego i jego żony izraelski instytut Yad Vashem uhonorował, nadając obojgu w 1965 roku tytuł Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.

W udostępnionej do zwiedzana willi nazywanej dawniej "domem pod zwariowaną gwiazdą" można zobaczyć oryginalne jej wyposażenie. Na ścianach zawieszono liczne fotografie przestawiające jej bohaterów. Szczególną uwagę przykuwa kominek zbudowany osobiście przez Jana Żabińskiego oraz fortepian, przy użyciu którego Antonina ostrzegała Żydów o zbliżających się oficerach niemieckich. Można podziwiać również rzeźbę wykonaną przez uratowaną w tym miejscu rzeźbiarkę Magdalenę Gross.

Warto zajrzeć również do piwnicy, w której mieszkali, czasem nawet kilkanaście miesięcy szmuglowani Żydzi oraz miejsce, w którym przebiegał kanał do ogrodu umożliwiający ucieczkę.

Obecnie willa oprócz swojej wartości historycznej jest również miejscem pracy na 1/3 etatu dla poprzedniego dyrektora warszawskiego Ogrodu Zoologicznego Jana Macieja Rembiszewskiego.

Poniedziałkowy wykład odbył się w ramach wykładów Praskiego Otwartego Samozwańczego Uniwersytetu Latającego o którego historii oraz najbliższych wykładach można przeczytać pod tym linkiem: http://www.posul.waw.pl