Grochów

Współczesny Grochów to zespół osiedli mieszkaniowych a zarazem rejon przemysłowy, położony po obu stronach ulicy Grochowskiej, między Kamionkiem, Targówkiem, Gocławkiem i Gocławiem w dzielnicy Praga Południe.

Historia Grochowa (Grochowo) sięga XIII wieku. Początkowo był wsią rycerską, później własnością biskupa płockiego, wchodzącą w skład dóbr Kamion. W 1422 r. miał już prawo chełmińskie. W 1580 roku liczył 16,5 łana (około 277 hektarów).

W okresie wojen szwedzkich, podczas bitwy o Warszawę w dniach 28-30 lipca 1656 roku Grochów został zniszczony, co zahamowało jego dalszy rozwój. W 1661 roku liczył zaledwie 9 domów. Zaczął się znów rozwijać dopiero w drugiej połowie XVIII wieku.

W 1780 roku Grochów nabył Stanisław August Poniatowski za sumę dzierżawy rocznej 20000 złotych polskich i odstąpił swemu bratankowi, księciu Stanisławowi Poniatowskiemu, który w latach 1784-1790 rozparcelował grunty Grochowa na osiem części, dając początek dalszej parcelacji.

Grochów I nadano przywilejem z dn. 30 grudnia 1784 r. kasztelanowi chełmińskiemu Janowi Dziewanowskiemu. W r. 1819 nabył go hr. Bruno Kiciński znany wydawca i tłumacz. Później przeszedł na własność Karola Osterloffa.
Grochów II nadano przywilejem z dn. 6 stycznia 1790 r. Janowi Millerowi - administratorowi dóbr księcia Stanisława Poniatowskiego. W 1880 r. należał do Władysława Hermana.
Grochów III nadano przywilejem z dn. 12 stycznia 1785 r. księdzu Wichertowi - kustoszowi inflanckiemu. W r. 1880 należał wraz z poprzednią częścią dóbr do Władysława Hermana, zaś pałacyk wraz z ogrodem przeszedł w posiadanie Mathiasa Bersohna. W okresie międzywojennym dwór należał do Karola Myślińskiego.
Grochów IV nadano przywilejem z dn. 20 września 1784 r. kapitanowi Boguckiemu z korpusu pontonierów. W r. 1800 był w posiadaniu Bertholdiego.
Grochów V nosił nazwę Zapowiednia i stanowił część dóbr Kawęczyn. Nadano go przywilejem z dn. 7 stycznia 1784 r. Franciszkowi Samsonowiczowi, obywatelowi miasta Pragi. W r. 1840 był w posiadaniu Jana Emanuela Brühla.
Grochów VI nadano przywilejem z dn. 23 kwietnia 1784 r. Piotrowi Sumińskiemu kasztelanowi brzesko-kujawskiemu. W r. 1880 wraz z częścią V znalazł się w rękach Brühlów. Grunta te podzielono na cząstki, które następnie przekazano w dzierżawę m.in. Janowi Hochowi i Stenzlowi (Stenclowi). Powstały tu mydlarnie i inne fabryki. W r. 1880 powstała tu fabryka zapałek Teofila Bieńkowskiego.
Grochów VII (późniejszy Witolin) nadano przywilejem z dn. 1 lipca 1789 Feliksowi Szamborskiemu. W r. 1880 był w posiadaniu Łempickiego.
Grochów VIII nadano przywilejem z dn. 1 lipca 1789 Grzegorzowi Szamborskiemu. W r. 1880 był w posiadaniu Baliszewskiego. Na gruntach tej osady znajdował się lasek, pamiętający bitwę stoczoną na gruntach Grochowa w czasie powstania listopadowego w 1831 r., którego relikty zachowały się pomiędzy ulicą Dobrowoja i aleją Waszyngtona.

Posiadacze oddzielnych części Grochowa uzyskali je na własność zupełną na mocy carskiego dekretu z dn. 24 czerwca 1870.

Kolejne zniszczenia przyszły w listopadzie 1794 r. w czasie szturmu Pragi, w kwietniu 1809 r. podczas wojny polsko-austriackiej i po bitwie pod Grochowem w dniu 25 lutego 1831 r. W 1823 r. ukończono budowę Szosy Brzeskiej. Biegła wzdłuż obecnej ulicy Grochowskiej. W 1825 r. wzniesiono ufundowany przez Stanisława Staszica pomnik upamiętniający tę budowę. W 1827 r. na Grochowie były 22 domy, w których żyło 105 mieszkańców.

Od połowy XIX wieku zaczęły powstawać zakłady przemysłowe, branży głównie spożywczej i chemicznej, m.in. browar, wytwórnia wina szampańskiego i wódek firmy Osterloff, fabryka świec i mydła J. Hocha, farbiarnia i pralnia chemiczna firmy Ch. Geber. W drugiej połowie XIX wieku Grochów był już jednym z większych podwarszawskich ośrodków przemysłowych.

W latach 1900-1956 wzdłuż ulicy Grochowskiej kursowała kolejka wąskotorowa do Karczewa. W 1912 r. Grochów liczył 3207 mieszkańców.

1 kwietnia 1916 roku Grochów został przyłączony do Warszawy. Powstał wówczas okręg o tej nazwie obejmujący prawie cały teren obecnej dzielnicy Praga Południe.Â W tym samym roku zawiązało się Towarzystwo Przyjaciół Grochowa.

W latach 1918-1939 nastąpiło dalsze uprzemysłowienie Grochowa. Powstały m.in. Fabryka Samochodów Osobowych i Półciężarowych Polskich Zakładów Inżynierskich, Zakłady Amunicyjne Pocisk, Fabryka Aparatów Elektrycznych Kazimierza Szpotańskiego, Zakłady Braci Borkowskich,Â Â PolskieÂ ZakładyÂ Optyczne,Â Â PolskieÂ ZakładyÂ Tele-Radiotechniczne (tzw. Dzwonkowa). Rozwijała się zabudowa - zarówno wille, jak i bloki. Od 1925 r. do 1932 r. wzniesiono sześć bloków dla bezdomnych przy ulicy Podskarbińskiej, a w latach 1937-1938 kilka budynków osiedla Towarzystwa Osiedli Robotniczych.

We wrześniu 1939 roku przez Grochów przebiegał fragment pierwszej linii obrony prawobrzeżnej Warszawy z głównym punktem oporu umiejscowionym w rejonie skrzyżowania Al. Waszyngtona z ul. Międzyborską.

Po wojnie nastąpiła dalsza intensywna rozbudowa Grochowa, powstało kilkanaście nowych osiedli mieszkaniowych, m.in. w latach 1950-1961 wybudowano osiedla Grochów I, II, III, a później Grenadierów, Kinowa, Garwolińska, Ostrobramska, Igańska, Kobielska, Majdańska i wiele innych.

W 1977 roku przy rondzie Wiatraczna wzniesiono nowoczesny wtedy budynek handlowo-usługowy Uniwersam Grochów, który skupiał pod jednym dachem różne sklepy i placówki usługowe.

W ostatnich latach na terenie Grochowa powstało wiele nowoczesnych biurowców, takich jakÂ m.in. Blue Point przy Alei Stanów Zjednoczonych.

Na Grochowie istnieją dwa szpitale: jeden MON i drugi, cywilny Szpital Grochowski przy ul. Grenadierów, kilka kościołów, żłobki, przedszkola, gimnazja, szkoły podstawowe, szkoły średnie i jedna szkoła wyższa.

Współczesny Grochów to również liczne obszary zielone takie jak: Park OWS Waszyngtona,Â Park Obwodu Praga AK, Park im. Józefa Polińskiego i Park Znicza.

Przez Grochów przebiegają ważne arterie, takie jak ulica Ostrobramska, Aleja Stanów Zjednoczonych, ulica Grochowska i Aleja Waszyngtona. Sercem komunikacyjnym Grochowa jest rondo Wiatraczna, gdzie krzyżują się trzy szlaki komunikacyjne: aleja Stanów Zjednoczonych, ulica Grochowska i aleja Waszyngtona. Znajdują się tam również pętle: autobusowa i tramwajowa.

Na Grochowie się rozwija rynek biznesu i usług. Tutaj swoją siedzibę ma telewizja Polsat. Powstają galeria i centra handlowe.

FW/TJ/WI

Ciekawostki

W 1929 roku tak o Grochowie pisał prezydent m. Warszawy inż. Zygmunt Słomiński: "Brudy, niechlujstwo, nieurządzone tereny, rudery, parszywe glinianki, cuchnące rowy i bajora, przeokropne błota i kurz, brak ulic, brak chodników, wody itd., wszystko to musi trwać bardzo długie lata".
W styczniu 2010 roku znów pojawiła się propozycja, aby nazwą "Grochów" objąć całą dzielnicę Praga Południe.