Pomnik Braterstwa Broni
Pomnik Braterstwa Broni to pierwszy pomnik jaki powstał na Pradze po II wojnie światowej. Pomnik w porównaniu, z wieloma innymi jest bardzo realistyczny, o dobrze dobranych proporcjach, gdzie autor doskonale połączył dwie różne cechy osobowości tj. dynamizm, wraz z zadumą i spokojem. Znajduje się on Placu Wileńskim, czyli na rogu Al. Solidarności, oraz ulicy Targowej. Jego odsłonięcie nastąpiło 18 listopada 1945 r.
Pomnik ten, został określony przez okolicznych mieszkańców mianem Pomnik czterech śpiących, trzech walczących lub po prostu Pomnika czterech śpiących.
Pomnik zaprojektowany został, przez projektanta A. Nieńko, natomiast jego wykonaniem zajęli się polscy architekci, i rzeźbiarze do których należą: Stanisław Sikora, Stefan Momot, Józef Trenarowski, Józef Gazy, oraz Bohdan Lachert. Na samym początku były to odlewy wykonane z gipsu, pomalowane farbami imitującymi brąz. W 1947 r. odlewy te zastąpiono brązem. Wykonano je z metali, uzyskanych w wyniku zatapiania broni niemieckiej, która została nabyta w Berlinie.
W latach 1960-1961 pomnik został odnowiony przez Zespół Pracowni Plastycznych. Który m.in. odnowił rzeźby, jak również zmienił okładziny na bloki wykonane z jasnego piaskowca. Na fundamencie, wykonanym , z czerwonej skały osadowej, tzw. trawertyn, który przed wojną przydzielony był do projektu pomnika księdza Ignacego Skorupki, został umiejscowiony napis, wykonany w dwóch językach tj. rosyjskim, oraz polskim. Głosił on pewne przesłanie, które brzmiało następująco: „Chwała bohaterom Armii Radzieckiej, towarzyszom broni, którzy oddali swe życie, za wolność i niepodległość narodu polskiego. Pomnik ten wznieśli mieszkańcy warszawy 1945”.
W związku z renowacją skrzyżowań ulic Targowej, wraz z Al. Solidarności, która w tamtych czasach nazywała się ulicą Karola Świerczewskiego ,fundament umieszczono w kierunku wschodnim. W 1992 r. pomnik miał zostać zlikwidowany z Placu Wileńskiego, lecz został szczęśliwym trafem wybroniony został przez polskiego rzeźbiarza Stefana Momota, który dopiero wtedy przyznał się do swojego udziału w jego powstaniu. W styczniu 2007 r. był kolejny pomysł dotyczący usunięcia rzeźby, a na jej miejscu miał powstać przystanek tramwajowy, lecz nie doszło to do skutku, zaś owy plan nie został wprowadzony w życie.
Wymuszone pomniki
Pomnik Czterech Smutnych, bądź Czterech Śpiących położony na Pradze Północ, wywiera na mieszkańcach wiele emocji. Dla jednych jest symbolem komunizmu, zaś dla drugich obłudnym, i zakłamanym świadectwem w historii dziejów Polski. Dla pozostałych mieszkańców jest wizytówką Pragi, jak również nic nie znaczącym elementem architektonicznym. Aby wyrobić sobie zdanie na jego temat, należałoby zapoznać się z jego historią. Oto ona:
W czasie Powstania Warszawskiego 14 września 1944 r. na Pragę najechały, od strony wschodniej wojska radzieckie, a tuż za nimi 1 Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Zatrzymały się one w tym miejscu, na kilka miesięcy, nie zważając na to, że lewa strony Warszawy walczyła w odosobnieniu, cierpliwie czekając na wsparcie, oraz pomoc. Pomnik Polsko-Radzieckiego Braterstwa Broni, jest jedynym pomnikiem upamiętniającym, wkroczenie na Pragę wojsk kościuszkowskich, oraz Armii Czerwonej. Został on postawiony ponad rok po tym zdarzeniu, w powojennej Warszawie. Jego odsłonięcie nastąpiło 18 listopada 1945 r., którego dokonał Bolesław Bierut, na ulicy Targowej. Pomnik jest wyjątkowym, oraz wspólnym arcydziełem, zarówno polskich, jak i radzieckich artystów, a w tym rzeźbiarzy tj. M. Kuriaty, Stefana Momota, Stanisława Sikory, J. Ślusarczyka, jak również Józefa Trenarowskiego. W 1992 r. Stefan Momot, wyjaśnił, że jego projekt nie uwzględnił pięcioramiennych gwiazd, dla żołnierzy. Mieli mieć oni tylko, orzełka z koroną. Stefan Momot zaprojektował, i pozostawił pomnik w takiej okazałości, ponieważ zarządziły tak tamtejsze organy władzy. Sprawcą fundamentu, był architekt Bohdan Lachert, który był projektantem okolicznego budynku poczty, oraz osady Muranów i cmentarza żołnierzy radzieckich. Fundament zawiera napis, zarówno w języku polskim, jak i rosyjskim, a oznacza taki oto przekaz: „Towarzyszom broni, którzy oddali swe życie za wolność i niepodległość narodu polskiego pomnik ten wznieśli mieszkańcy Warszawy - 1945."
Pomnik ten, został usytuowany, w pobliżu prawosławnej cerkwi św. Marii Magdaleny. W dawnych czasach miejsce to, uważane było przez Rosjan za reprezentacyjne. Było to w czasach zaborów, kiedy do dzisiejszego Dworca Wileńskiego, ze stolicy cesarstwa, jakim był Petersburg, przyjeżdżały pociągi. Bardzo charakterystycznym, a zarazem interesującym miejscem, jakie oglądali przyjeżdżający tu ludzie było skrzyżowanie ulicy Targowej, Wileńskiej, oraz Alei Solidarności. Pomnik Braterstwa Broni jest jednym z bardzo ciekawych, a zarazem wywołujących mieszane uczucia. Dzieje się tak, ze względu na to, iż przedstawia walczących żołnierzy u boki innych armii. Polska armia w dwóch wojnach światowych, jak również wielu innych bitwach, walczyli z żołnierzami z obcej armii. Jednakże, tylko przyjaźń polsko-radziecką upamiętniano wieloma pomnikami, z tamtych czasów. W kraju zupełnie suwerennym, taki pomnik, nie miał by szans realizacji. 15 września 1946 r. został postawiony kolejny monument, oddający hołd żołnierzom radzieckim. Był to Pomnik Poległych Żołnierzy Armii Czerwonej, znany jako Pomnik Wdzięczności, który następnie został przeniesiony w głąb Parku Skaryszewskiego. Za jego powstaniem stoją te same osoby, czyli polscy, i radzieccy rzeźbiarze.
Pomnik, znajdujący się przy ulicy Targowej, w Warszawie, został nazwany przez mieszkańców Pomnikiem Czterech Smutnych, bądź Czterech Śpiących. Na samej górze fundamentu, przedstawiony został obraz trzech żołnierzy, zmierzających do zaatakowania przeciwnika po stronie zachodniej. Nieco niżej mieszczą się, żołnierze opierający się na karabinach. Wyglądają można by rzec, jak zaczarowani, bądź uśpieni jakąś specjalną siłą, która nie pozwala im iść z pomocą ku walczącej Warszawie. Pewien dziennikarz Nowej Gazety Praskiej napisał kiedyś odnośnie owego fundamentu, iż tak właśnie wyglądała przed laty walka z Niemcami, tzn, że atak odpierała mniejsza połowa, a reszta „spała” planując organizowanie zaplecza. W 1966 r. przeprowadzona została przebudowa, w wyniku której pomnik został umieszczony po stronie wschodniej. Pomnik Braterstwa Broni stanowił główna atrakcję, podczas licznych rocznic, oraz obchodów wyzwolenia Pragi i Warszawy.
Miało to miejsce do końca lat osiemdziesiątych. Pod pomnikiem składało się kwiaty, jak również przybywały w to miejsce liczne delegacja uczniów, harcerzy oraz pracowników różnych zakładów pracy. Po upadku komunizmu,rozważano czy pomnika nie usunąć. W ciągu ostatnich lat, pytano się mieszkańców Warszawy, i Pragi, o zdanie na temat losu owego fundamentu. Większości mieszkańców los i dzieje pomnika nie interesuje, natomiast pozostali wykazywali się niewiedzą w historii, traktując go jako zwykły element architektoniczny. Z czasem, na pomniku pojawiały się różne akty przyjaźni ze wschodnimi sąsiadami, tzn. podczas pomarańczowej rewolucji na Ukrainie, rosyjskim żołnierzom zostały zawiązane, na karabinie pomarańczowe wstążki. W obronie pomnika stanął radny, oraz oficer PRL-owskiego wywiadu Henryk Bosak, jak również poseł Piotr Gadzinowski, dzięki którym zorganizowany został happening, przez Federację Młodych Socjaldemokratów. Wielbiciele pomnika, twierdzili, iż w momencie kiedy zostanie on usunięty, Praga nie będzie taka sama jak dawniej. Przybierze wówczas charakter zwykłego Miasto, bez swojej historii... Inni zaś twierdził, że pomnik jest świadectwem komunistycznej dyktatury, a miejsce pamiętnych poległych żołnierzach, czy też bohaterach narodowych powinno być na cmentarzu.
Jesienią 2011 roku w związku z budową II linii metra pomnik został zdemontowany z Placu Wileńskiego i trafił do konserwacji.
Tanyeli/TP
Ciekawostki
- Cokół pomnika wykonany, z czerwonej skały osadowej, tzw. trawertynu, został przed wojną przydzielony do projektu pomnika księdza Ignacego Skorupki. Wersji jest nie potwierdza 90-letni prażanin Pan Paweł Elsztein.
- A. Nieńko był również projektantem pomnika wdzięczności Armii Radzieckiej wzniesionego rok później na skraju Parku Skaryszewskiego.
Więcej na ten temat
Galeria
|
|
|
Najczęściej czytane
Najnowsze informacje
wstecz
Wasze komentarze
Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu. Twoja-Praga.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii