11 Listopada

Ulica 11 Listopada na Nowej Pradze w dzielnicy Praga Północ w Warszawie biegnie od ulicy Targowej do węzła Żaba.

Współczesna nazwa ulicy upamiętnia datę odzyskania niepodległości przez Polskę w 1918 roku. Nadano ją w 1919 roku i przetrwała do dzisiaj cały powojenny okres.

U zbiegu ulic 11 Listopada i Szwedzkiej utworzył się splot dróg, uregulowany w dwudziestoleciu międzywojennym, potocznie zwany "węzłem żaba", ze względu na układ ulic, przypominających z lotu ptaka spłaszczoną żabę.

Ulica zabudowana jest po jednej stronie koszarami wojskowymi, w których stacjonował w latach międzywojennych 36. Pułk Piechoty Legii Akademickiej, po drugiej - domami mieszkalnymi. Zabudowa mieszkaniowa - ocalała po wojnie - dogęszczona została nowymi budynkami.

Na tle ogólnej zabudowy tego rejonu zdecydowanie wyróżnia się pod nr. 15 powstały na początku lat 90. gmach z klinkierowej cegły z oknami ze szkła refleksyjnego. Mieści się tutaj praski oddział ZUS.

Pomiędzy ulicami 11 Listopada, Inżynierską i Ratuszową znajduje się skwer, który od 1998 r. nosi imię Antoniego Żurowskiego, ostatniego komendanta praskiego obwodu AK. Z inicjatywy byłych żołnierzy w 1999 r. ma stanąć tu kamień poświęcony pamięci wszystkich dowódców praskiej AK.

Jedynymi zabudowaniami, jakie wypełniają praktycznie całą północno -zachodnią pierzeję ulicy, są budynki z czerwonej cegły koszar wojskowych. Ich dzieje sięgają czasów zaraz po powstaniu styczniowym, kiedy to władze carskie usytuowały wzdłuż ulicy oraz na zachód od niej koszary i magazyny wojskowe, korzystające z przeprowadzonej w 1877 roku kolei nadwiślańskiej. Stacjonował w nich do I wojny światowej II Orenburski Pułk Kozaków.

W latach międzywojennych wyburzono stare baraki oraz zmodernizowano koszary. W pozostałych zabudowaniach mieścił się 36. Pułk Piechoty Legii Akademickiej. Na ścianie koszarowego budynku dostrzeżemy dzisiaj tablicę upamiętniającą pobyt tutaj Józefa Piłsudskiego po powrocie z Magdeburga.

Około 1965 roku przebudowano i zmodernizowane ulicę.

DW/PE/JB/TJ

Ciekawostki

Dawniej część ulicy położoną bliżej kolei nazywano Esplanadową, a część w pobliżu Targowej - Śliwicką. Nazwy te ulica otrzymała, ponieważ oddzielała; zabudowę Pragi od esplanady (pola obstrzału) Fortu Śliwickiego.
Ulica 11 Listopada, od czasu powstania Cmentarza Bródzieńskiego, nazywana była przez ludność "Smutną", lub "Pogrzebową" gdyż ciągnęły tędy karawany pogrzebowe, najpierw konne, potem samochodowe.
W latach 1870-1916 przy końcu Esplanadowej, przed torami kolejowymi, w istniejącym do chwili obecnej białym, małym budynku znajdowały się rogatki brodnowskie. Wyznaczały one niegdyś koniec miasta Pragi, za nimi były już tylko esplanady Fortu Śliwickiego. Po wojnie, w latach 1944 - 56, w historycznych murach rogatek mieściła się praska katownia, podobno tu najgorsza: "zwłoki grzebano na wałach kolejowych; blisko, bez świadków i w miękkim piachu" - tak to miejsce wspomina w artykule Moniki Góreckiej Czuryłło były żołnierz AK Andrzej Zysek. Dzisiaj to, co po nich pozostało niczym nie przypomina zabytkowej budowli. W jednej z ocalałych rogatek mieści się skup metali kolorowych.
Na rogu ulic 11 Listopada i Konopackiej znajduje się przedwojenny transformator kioskowy.