Targowa 15

Ulica Targowa 15 - kamienica wielorodzinna na Starej Pradze w dzielnicy Praga Północ w Warszawie.

Monumentalna sześciopiętrowa kamienica na rzucie litery H powstała w 1928 roku według projektu znanego architekta warszawskiego Juliusza Nagórskiego, jako jego dom własny. Kamienica posiada duże, otoczone oficynami podwórze, a od ulicy otwarty dziedziniec, zaprojektowany w taki sposób aby mieszkaniom w oficynach zapewnić jak najwięcej powietrza i światła.

Do wykończenia elewacji użyto bardzo popularnej w tym okresie szarej cegły cementowej. Na dachu urządzono tarasy z ogrodami. Można śmiało stwierdzić, iż przed 1939 rokiem ozdobiona detalami architektonicznymi w stylu art deco kamienica przy Targowej 15 była najbardziej luksusowym domem mieszkalnym na ulicy Targowej.

Sam Juliusz Nagórski jako współwłaściciel i architekt kamienicy zamieszkał wraz z żoną na ostatnim piętrze z widokiem na Port Praski, Wisłę i panoramę lewobrzeżnej Warszawy.

W latach 30-tych XX wieku na kamienicy zainstalowano neon Auto Kursy "Tuszyński". Natomiast na parterze istniała kawiarnia "Nowoczesna".

We wrześniu 1939 roku na dziedzińcu kamienicy kwaterował 366. pułk piechoty.

W czasie okupacji kamienica od frontu była zajęta przez okupanta. Na pierwszym piętrze mieściła się żandarmeria, na drugim i trzecim policja niemiecka, na czwartym posterunek policji granatowej. Na piątym piętrze mieściły się mieszkania oficerów niemieckich. Na szóstym mieszkali Polacy.

Przez pewien okres wewnętrzny dziedziniec służył jako miejsce, gdzie przetrzymywano ludzi po łapankach, by wywieźć ich następnie do obozów pracy. Na dachu Niemcy urządzili stanowiska artylerii przeciwlotniczej. Przed budynkiem ustawiono bunkry i kozły hiszpańskie.

Cichym bohaterem wojennych dni był dozorca Bolesław Zalewski, który uratował wiele osób przetrzymywanych na terenie kamienicy.

21 października 1943 roku w czasie akcji "Targowa" żołnierze Batalionów Praskich Saperów AK "Chwacki" dokonali nieudanego uderzenia na posterunek policji niemieckiej przy ulicy Targowej 15. W czasie akcji poległ Jerzy Wiśniewski "Jurek".

7 sierpnia 1944 roku Juliusz Nagórski zginął w masowej egzekucji po łapance przy Hali Mirowskiej. W czasie powstania warszawskiego pocisk artyleryjski uszkodził dach kamienicy nad lokalem nr 95.

Jesienią 1944 roku budynek po Niemcach na dwa lata zajęli Rosjanie. Na parterze zamieszkał pierwszy powojenny prezydent Warszawy Marian Spychalski, który umieścił na swych drzwiach tabliczkę z napisem "Prezydent Pragi". Wdowa po Juliuszu Nagórskim opuściła mieszkanie na ostatniej kondygnacji i zamieszkała w mniejszym lokalu, pod nr 26.

Wkrótce po wojnie wymieniono konstrukcję dachu, likwidując jednocześnie duży taras.

Duży remont kamienicy przeprowadzono w latach 60-tych XX wieku. Cały budynek został otynkowany; niestety skuto przy tym również ozdobną elewację i usunięto ślady ostatniej wojny. Zlikwidowano lokalną kotłownię podłączając budynek do sieci miejskiej. Zamontowano nowe windy.

Na początku lat 70-tych wschodnią ścianę kamienicy zajęły dwie olbrzymie reklamy. Pierwszą była reklama zakładów Foton. Wkrótce po niej w 1973 roku pojawiła się kolejna należąca do firmy Jubiler.

Na parterze przez wiele lat działała księgarnia. Dziś możemy "podziwiać" już mocno zniszczony neon reklamowy tej firmy.

W 2011 roku przeprowadzono drobny remont gzymsów.

Jesienią 2016 roku na ścianie od strony ulicy K. Marcinkowskiego powstał mural funkcji Akcja-Demokracja "Martwa dziecka nie urodzę". W miejscu zamalowanego muralu upamiętniający Czarny Protest w marcu 2017 roku powstał nowy mural reklamujący Piwo Królewskie Niefiltrowane.

W budynku swoją siedzibę ma m.in. Polski Związek Niewidomych Zarząd Koła Praga Północ.

Nieruchomością zarządza Wspólnota Mieszkaniowa Targowa 15.

TJ/WK/MS/WI

Ciekawostki

Inne warszawskie projekty Nagórskiego to m.in. dom u zbiegu Wilczej 35 i Marszałkowskiej, przy Smolnej 15 i 17, Świętojańskiej 2 i 4, przy Koszykowej 8, przy Polnej; willa dla Paradowskiej przy Dworkowej, dom Biblioteki Polskiej przy Nowym Świecie 23/25, gmach biblioteki Ordynacji Krasińskich przy Okólniku (wspólnie z H. Gayem), dekoracja wnętrz hotelu Polonia, Zakłady Lotnicze na Okęciu, sala operacyjna Poczty Głównej przy pl. Wareckim, przebudowa pałacu L. Kronenberga przy pl. Małachowskiego, restauracja pałacu Belwederskiego i pałacu Prezydium Rady Ministrów, ołtarz wielki w kościele Zbawiciela i wiele innych. Juliusz Nagórski był też autorem planów zagospodarowania terenów planowanej Wystawy Krajowej.
W pierwszych latach istnienia budynku na prośbę bezdzietnego małżeństwa państwa Nagórskich zasiedlić go mogły wyłącznie osoby nie posiadające dzieci.
Od jesieni 1944 roku w budynku przez pewien okres mieszkał Marian Spychalski. Nad jego drzwiami wisiała wizytówka: Podpułkownik Marian Spychalski Prezydent Miasta Pragi.
Wojciech Kowal - mieszkaniec kamienicy od 1942 roku wspomina: Kamienica przetrwała wojnę w stosunkowo dobrym stanie. Poważnie uszkodził ją tylko jeden pocisk, jesienią 1944, podczas artyleryjskiego ostrzału Pragi. Przebił trzy stropy i zatrzymał się na czwartym piętrze. Na szczęście nie wybuchł. Wpadł do mieszkania numer sześćdziesiąt cztery. Sąsiedzi wytoczyli go później na klatkę schodową i tam stał kilka miesięcy. Miał około metra wysokości. Razem z innymi dziećmi wielokrotnie go oglądaliśmy, nawet dotykaliśmy. Później dozorca razem z sąsiadem, przedwojennym saperem, wynieśli go do dołu wykopanego na podwórku. Nim zdążyli zasypać, zaczęliśmy z chłopakami podpalać pocisk, w nadziei, że wybuchnie. Solidnie odbiło się to na naszych siedzeniach, gdy dorośli nas dopadli.
Juliusz Nagórski podczas okupacji okrył się hańbą, podejmując współpracę z okupantami. Na zlecenie hitlerowców przebudował Pałac Namiestnikowski na Deutsches Haus. Polskie Państwo Podziemne na lamach Biuletynu Informacyjnego ogłosiło go kolaborantem.
Od końca lat 30. w kamienicy działało Ognisko Rodziny Maryi. Dzieło prowadzone przez siostry franciszkanki od 1919 roku przy Zamojskiego 35. Ogniskiem zajmującym się osieroconymi dziećmi kierowała Matka Matylda Getter.Â Ognisko funkcjonowało przy Targowej do roku 1951; wówczas nakazano siostrom przeniesienie Ogniska na Skaryszewską 9.
Targowa 15 to jedyny budynek na którym zostały zachowane aż dwie reklamy z czasów PRL.
W okresie okupacji ma krótko była siedzibą szkoły powszechnej (nr 47?).

Więcej na ten temat

Ulica Targowa

Obiekty

Galeria

Wasze komentarze

c napisał:

Kara infamii nałożona na Nagórskiego po wyjaśnieniach została anulowana!!!

2018-04-29 08:59

Jacek napisał:

Mieszkałem nad księgarnią przez kilkanaście lat. W dalszym ciągu mieszkają tam moja mama i siostra. Ojciec zmarł niestety 1,5 roku temu.

2015-11-24 22:00

Zbyszek Zwoliński napisał:

Zaraz po wojnie - przez wiele lat, aż do śmierci w 1974, w tym domu w lokalu nr.80 - mieszkał mój dziadek śp. Kazimierz Koronkiewicz, dr. medycyny, zasłużony pracownik służby zdrowia oraz dla miasta Warszawy. Skromny człowiek, wspaniały lekarz, a przede wszystkim wielki bojownik o wolność i demokrację w trudnych czasach PRL-u. Przeżył 83 lata.

2015-03-29 18:00

Dodaj komentarz

Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu. Twoja-Praga.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii

Targowa 15

Ciekawostki

Więcej na ten temat

Obiekty

Galeria

Wasze komentarze

c napisał:

Jacek napisał:

Zbyszek Zwoliński napisał:

Dodaj komentarz

Najnowsze informacje

Konkurs na koncepcję Parku Naturalnego Golędzinów rozstrzygnięty

Plac Szembeka - Wiem, bo jestem stąd

Biuro Spraw Dekretowych szuka dawnych właścicieli Targowej 16

Fragment historycznego bruku dziś zniknął z ulicy Białostockiej

Niesamowita przygoda z Bluey w Promenadzie! Czas na wspólną zabawę!

Galeria Wileńska świętuje Dzień bez samochodu - finał kampanii EkoWileńska

Najczęściej czytane

Czapelska 24

Okrzei 1A

Brzeska

Witolińska 8

Aleja Tysiąclecia 151

Witolińska

Polub nasz fanpage i bądź na bieżąco

Baza firm (3301)

Baza instytucji

Polecamy

Bezpłatne ogłoszenia

O nas

Nawigacja

Patronaty

Konto