Mykwa na Pradze

Budynek dawnej rytualnej łaźni żydowskiej znajduje się przy ul. Kłopotowskiego 31 na Pradze Północ w Warszawie.

Mykwa przy dzisiejszej ul. Kłopotowskiego istniała już co najmniej od połowy XIX w. Natomiast obecny budynek zastał wzniesiono w latach 1911-14 według projektu Nauma Hornsteina z przeznaczeniem na żydowską łaźnię obrzędową, jako część dużego zespołu zabudowań praskiej gminy żydowskiej.

Budynek jest w całości licowany czerwoną cegłą, posiada dwa skrzydła: frontowe i zachodnie, które wraz z poprzeczną oficyną otaczają z trzech stron dziedziniec. Skrzydło frontowe liczy dwie kondygnacje i posiada sześć osi. Detale architektoniczne wyróżniają się wysokim poziomem wykonania - gzymsy, obramienia okien i pilastry wykonane są z tynku imitującego kamień. Nie zachowała się attyka z cokołami, pomiędzy którymi umieszczone były balustrady.

Elewacja frontowa parterowego skrzydła zachodniego wykonana jest ze zwykłej czerwonej cegły i liczy pięć osi, z czego trzy ostatnie zgrupowane są w piętrowy ryzalit. Naroża elewacji i ryzalitu ujęte są pilastrami zwieńczonymi sterczynami z motywem nadwieszonej machikuły. We wnętrzach zachowały się elementy dawnego wystroju, głównie posadzki oraz marmurowe schody.

W mykwie znajdował się rodzaj basenu z wodą o bardzo powolnym przepływie. Pobożni Żydzi oczyszczali się tu przed szabatem i świętami religijnymi. Religijna żydowska mówi, że kobieta powinna oczyszczać się w mykwie po każdej miesiączce. Mężczyzna nie ma natomiast obowiązku korzystania z mykwy - jest to tylko zwyczaj. W przypadku mężczyzn zanurzenie nie wymaga pomocy drugiej osoby. Kobiety korzystają z pomocy balanis - specjalistki odpowiedzialnej za nadzorowanie rytuału korzystania z mykwy.

Wcześniej przygotowują się do zanurzenia – zdejmują ozdoby, rozczesują włosy, usuwają z nich lakier i inne ozdoby. Obowiązek zanurzenia w mykwie spoczywa tylko na kobiecie zamężnej.

Codziennie z mykwy korzystają chasydzi, odbywają kąpiel przed modlitwami. Mężczyźni z innych odłamów judaizmu korzystają z mykwy przed świętami, m.in. Jom Kippur.

Osoby, które przechodzą na Judaizm muszą odbyć rytualną kąpiel w mykwie w obecności trzech świadków (dorosłych mężczyzn, szanowanych w społeczności). W wodzie zanurza się też nowo zakupione naczynia od nie-Żydów. Nadaje się im w ten sposób "rytualną czystość".

Po zakończeniu II wojny światowej budynek został ponownie przebudowany i przeznaczony na siedzibę Centralnego Komitetu Żydów Polskich. Następnie mieściło się w nim państwowy żłobek nr 11, przedszkole i społeczne liceum ogólnokształcące.

Po odzyskaniu budynku przez Gminę Wyznaniową Żydowską w Warszawie, mieści się w nim Wielokulturowe Liceum Humanistyczne im. Jacka Kuronia. W gmachu jest też siedziba Żydowskiej Ogólnopolskiej Organizacji Młodzieżowej (ŻOOM), pod przewodnictwem Anny Bakuły.

Tuż obok budynku znajdowała się praska synagoga. Została rozebrana około 1954 roku oraz istniejący do dziś Gmach Wychowawczy im. Michała Bergsona (Jagiellońska 28).

TP/GK/NI/DW/MM

Ciekawostki

Gmach dawnej mykwy jest jedynym tego typu obiektem na terenie Warszawy.
W sierpniu 2009 roku robotnicy remontujący budynek mykwy odkryli na dziedzińcu budynku specjalny zbiornik, który zbierał deszczówkę zanim trafiła ona do basenów. Gmina Żydowska planuje gruntowne odrestaurowanie tego obiektu.