Dworek Grochowski

Dworek Grochowski zwany „Dworkiem Wierzbickiego” to klasycystyczny budynek znajdujący się w parku miejskim im. płk. Jana Szypowskiego „Leśnika” przy ulicy Grochowskiej 64 na Pradze Południe.

Obecny budynek powstał prawdopodobnie na ruinach pałacu zbudowanego w latach 1774-79 jako podmiejska rezydencja prymasa Polski Michała Poniatowskiego.

W 1833 roku budynek zakupił szwedzki przemysłowiec Karol August Osterloff, który następnie w latach 1835-40 dokonał jego gruntownej modernizacji. Po śmierci Karola Augusta dworek przeszedł w ręce jego syna Fryderyka Krystiana.

Od 1878 r. dworek często zmieniał właścicieli. W pierwszej dekadzie XX w. podupadły budynek wraz z otaczającym go 85 hektarowym terenem kupiło Towarzystwo Akcyjne Fabryki Machin i Odlewów K.
Rudzki i S-ka.

W sierpniu 1915 r., zaraz po ustąpieniu Rosjan z Warszawy, w dworku powstała jedna z pierwszych w stolicy polskich szkół: uczyła w niej i pisała swoje utwory Pola Gojawiczyńska.

W dniu 13 lipca 1916 roku na werandzie dworku inż. Aleksander Około-Kułak, członek Komitetu Obywatelskiego, odczytał proklamację o przyłączeniu Grochowa do Warszawy.

Nie remontowany przez dłuższy okres budynek niszczał i w 1924 roku postanowiono go rozebrać. Wówczas w jego obronie wystąpił Zarząd Towarzystwa Przyjaciół Grochowa z inż. Aleksandrem Około-Kułakiem na czele przy udziale inż. Franciszka Zawodzkiego, Władysława Gostyńskiego, Stanisława Latowca, Stanisława Nittnera, Aleksandra Wójcickiego i innych. Delegacje Zarządu interweniowały w Towarzystwie Opieki nad Zabytkami Przeszłości, w Towarzystwie Krajoznawczym, u władz państwowych i komunalnych. Sprawa ta została załatwiona prowizorycznie na początku roku 1925 uchwałą Rady Miejskiej, postanawiającą zachować Dworek Grochowski w stanie nienaruszonym do 1931 roku, jako do czasu stuletniej rocznicy Powstania Listopadowego.

W 1925 roku Towarzystwo Przyjaciół Grochowa pozyskało w tej akcji gorącego sprzymierzeńca w osobie posła Andrzeja Wierzbickiego który nabył chylący się ku upadkowi budynek. Nowy właściciel w latach 1925-27 dokonał gruntowną restaurację dworku. Prace zostały przeprowadzone wg proj. Zdzisława Kalinowskiego i Maksymiliana Goldberga.

Dworek po odbudowie stał się mieszkaniem Andrzeja Wierzbickiego i jego synów - którzy zamieszkali na poddaszu. W okresie międzywojennym w dworku gościli ministrowie, ambasadorowie i elita przemysłu polskiego. Tu kreślono wielkie plany rozwoju krajowej gospodarki: budowy COP-u, Gdyni, zakładów zbrojeniowych.

Właściciel przeświadczony o roli dworku w bitwie o Olszynkę Grochowską, urządził jego wnętrza nawiązując do legendy: na piętrze udekorował salon muślinowymi firankami ku upamiętnieniu "Warszawianki". W długiej, sklepionej sieni na parterze zawiesił portrety wodzów Powstania oraz barwne litografie "Bitwy Grochowskiej".

W 1935 roku została zamontowana barokowa balustrada balkonu pochodząca prawdopodobnie z osiemnastowiecznej kamienicy.

Podczas ostatniej wojny dworek nie został poważnie zniszczony.

W 1945 roku powrócił do niego Andrzeja Wierzbicki. W 1946 roku miasto przejęło nieruchomość. W 1956 roku dokonano kolejnej restauracji budynku z przeznaczeniem na dom poprawczy dla "upadłych" dziewcząt. Cały teren został wówczas otoczony wysokim parkanem oddzielającym go od ogólnodostępnego parku.

Pod koniec lat 60 XX w. dworek stał się siedzibą Muzeum Azji i Pacyfiku.

Od 1974 roku do dnia dzisiejszego w budynku mieści się Państwowa Szkoła Muzyczna I st. nr 3 im. Juliusza Zarębskiego.

W połowie 2012 roku przed wejściem do szkoły ułożono nową kostkę.

HW/MP/TJ

Ciekawostki

Główne wejście do dworku znajduje się od strony ulicy Kwatery Głównej.
Według legendy dworek ten podczas bitwy grochowskiej był kwaterą gen. Józefa Chłopickiego - stąd nazwa pobliskiej ulicy Kwatery Głównej.
Legenda o tym, że w Dworku Grochowskim w lutym 1831 roku kwaterował gen. Józef Chłopicki stała się inspiracją dla Stanisława Wyspiańskiego do umieszczenia w jego wnętrzach akcji dramatu Warszawianka.
Andrzej Wierzbicki w szczycie północnej ściany kazał wmurować kule armatnie znalezione na polu bitwy grochowskiej z 1831 roku.
Drewniany domek znajdujący się na terenie szkoły to najprawdopodobniej dawne mieszkanie ogrodnika parku. W 2011 roku domen został gruntownie odnowiony.