Rogatka Terespolska

Najmniej znaną z praskich rogatek jest Rogatka Terespolska – niewielki ceglany budynek ukryty przy wybrukowanym, ślepym obecnie początku ulicy Księżnej Anny. Wciśnięty między tory kolejowe i blaszane hale jest mało znany i niemal zapomniany, jednak nie zawsze tak było.

Rogatka Terespolska

Ulica Księżnej Anny bowiem powstała jako jedna z dróg fortecznych Twierdzy Warszawa – łączyła Fort XI „Grochów” z Fortem XII „Utrata”. Cały ciąg obecnych ulic Grenadierów – Podskarbińskiej i Księżnej Anny do odzyskania niepodległości nosił nazwę Szosy Wojennej, i podlegał jako element twierdzy surowym ograniczeniom dotyczącym zabudowy. Trakty te wytyczono wraz z budową pierścienia carskich fortyfikacji, na prawym brzegu zakończoną w roku 1886. Były to Fort XI w okolicy dzisiejszych ulic Ostrobramskiej i Filomatów, Fort XII na Utracie przy ulicy Nieświeskiej, Fort XIII „Lewicpol” i Fort XIV „Marywil”. To właśnie sieć dróg fortecznych i tras kolejowych przez pewien czas wyznaczały granice miasta: linia graniczna biegła od mostu kolejowego pod Cytadelą, dalej linią Kolei Obwodowej do Rogatki Wileńskiej, dalej linią Kolei Nadwiślańskiej do Rogatki Terespolskiej, gdzie granica ostro skręcała i śladem Szosy Wojennej – obecnej Podskarbińskiej – biegła do wału ochronnego biegnącego równolegle do Grochowskiej po stronie Saskiej Kępy kończąc się na łasze wiślanej. Granice miasta w tamtych czasach po pierwsze były strzeżone, po drugie – stanowiły źródło pokaźnych dochodów dla budżetu.

Jako pierwsze – po zmianie granic miasta z dniem 1 stycznia 1891 roku – powstały w roku 1893 przeniesiona spod Dworca Petersburskiego Rogatka Brudnowska (pisownia oryginalna) i Rogatka Stalowa. Specjalnie powołana komisja pod przewodnictwem prezydenta miasta generała Mikołaja Bibikowa, jego pomocnika Alfonsa Ziętkowskiego, starszego inżyniera miasta Kajetana Mościckiego, geometry magistratu Marcelego Filleborna, i referenta Magistratu – p. Wierzbowskiego. Komisja, analizując szczegółowo przebieg granic miasta, ulic i torów kolejowych, uznała za konieczne wybudowanie pawilonów kolejnych rogatek. Powstała więc rogatka Petersburska w rejonie obecnego Ronda Starzyńskiego, Rogatka Ząbkowska, przeniesiona z ul. Ząbkowskiej na Szosę Radzymińską.

Rogatka Kawęczyńska, przy drodze do Kawęczyna, przy wiadukcie kolejowym w miejscu gdzie przecinają się Kolej Obwodowa z linią Kolei Nadwiślańskiej, Rogatkę Kawęczyńską przy obecnej ulicy Zabranieckiej, Rogatkę Moskiewską przeniesioną z ulicy Wołowej na róg Grochowskiej i Szosy Wojennej, obecnej Podskarbińskiej, tzw. Rogatkę Saską – na łasze wiślanej na wprost ul. Moskiewskiej, oraz Rogatkę Terespolską przy nieistniejącym obecnie wiadukcie kolejowym, gdzie przecinały się linie Terespolska i Nadwiślańska. Koszt budowy typowego, ceglanego pawilonu rogatki wynosił około 4000 rubli; budowa czterech praskich pawilonów rogatkowych kosztowała łącznie 80 tysięcy rubli.

Warto wspomnieć także o inwestycji powiązanej z rogatką, o której informowała „Gazeta Handlowa” w lutym 1894: otóż wraz z rogatką powstać miała droga brukowana łącząca ją z ulicą Smoleńską – chodzi zapewne o obecną ulicę Naczelnikowską, wtedy jeszcze bez nazwy. Pawilon rogatki wzniesionej na Utracie jest niemal identyczny jak ten przy ulicy 11 listopada. Choć główny otwór wejściowy przemurowano na okno, budyneczek zachował przeszklony okullus oraz okienka poddasza. Do bocznej elewacji – inaczej niż w rogatce praskiej, dostawiono niewielką przybudówkę, mieszczącą zapewne sanitariaty. Ściany rogatki są jednak bardzo zniszczone; nie tyle nawet przez czas, co przez niefachowe remonty. Ubytki w ceglanej elewacji zaszpachlowano cementem, część otworów przemurowano montując bardzo szpecące kraty. Sama ulica Księżnej Anny zachowała na tym odcinku historyczny bruk z czasów budowy, równie historyczne są drewniane słupy trakcyjne, pamiętające zapewne elektryfikację tej okolicy.
Pawilon rogatki – wciąż należący do państwa – powinien być ze względu na swe znaczenie historyczne wpisany do rejestru zabytków, a także opatrzony stosowna tablica informacyjną. Niezbędny jest także konserwatorski remont elewacji, wraz z przywróceniem pierwotnych opraw okien.

Źródło: https://www.facebook.com/Praskie.Zakamarki/posts/1626471061014311

Więcej na ten temat

Jakub Kubicki

ÂÂÂÂ

Dodaj komentarz

Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu. Twoja-Praga.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii

Rogatka Terespolska

Więcej na ten temat

Dodaj komentarz

Najnowsze informacje

Zdewastowany dawny szalet na Kamionkowskich Błoniach Elekcyjnych zostanie...

PZLA wydał pozytywną ocenę o zmodernizowanym stadionie "Podskarbińska"

Nowa filia poradni Psychologiczno-Pedagogicznej nr 4

Będzie przełom? Kolejny przetarg na remont drewniaka z dużą szansą na...

Trzy tygodnie bez tramwajów w al. Waszyngtona. Krytyczny stan torów

Skrzydlata wiata na przystanku Warszawa Grochów zachwyca podróżnych

Najczęściej czytane

Dworek Szuszkiewicza

Instytut Weterynaryjny SGGW

Cerkiew św. Marii Magdaleny na Pradze

Cmentarz starowierców na Kamionku

Cmentarz Kamionkowski

Warszawska Wytwórnia Wódek „Koneser"

Polub nasz fanpage i bądź na bieżąco

Baza firm (3316)

Baza instytucji

Polecamy

Bezpłatne ogłoszenia

O nas

Nawigacja

Patronaty