Cerkiew św. Marii Magdaleny na Pradze

Przy skrzyżowaniu al. Solidarności z ul. Targową, znajduje się Metropolitarna Cerkiew Prawosławna pw. św. Marii Magdaleny.

Inicjatorem wybudowania cerkwi na Pradze byli m.in. książę Władimir Czerkaskij oraz gen. Rożnow, dla których budowa cerkwi na Pradze była równocześnie odpowiedzią na realne potrzeby ludności oraz okazją dla wzniesienia w strategicznym punkcie miasta kolejnego obiektu mającego świadczyć o trwałej przynależności Warszawy do Imperium Rosyjskiego.

W tamtym okresie prężnie już funkcjonowałÂ w tej okolicy oddany w 1862 r. do użytku Dworzec Petersburski (obecnie Wileński) będący ostatnią stacją na linii z Petersburga do Warszawy.

Według słów Rożnowa, cerkiew miała być kolejnym środkiem utrwalenia tu i imienia ruskiego, i narodowości ruskiej a dumnie górująca nad Pragą cerkiew miała ich upewniać, że są u siebie w domu.

Cerkiew zbudowano w latach 1867-69 w stylu bizantyjsko-weneckim według projektu Mikołaja A. Syczewa, a pracami kierował D.P. Palicyn.

Nowo wzniesiona świątynia została poświęcona 29 czerwca 1867 r. Odbyła się wtedy uroczysta procesja z udziałem najwyższego duchowieństwa prawosławnego. Patronką świątyni została św. Maria Magdalena, której ikona została ofiarowana przez carycę.

28 lat później przystąpiono do jej generalnego remontu, o który prosił arcybiskup Flawian. Twierdził w liście wysłanym do swoich zwierzchników, że cerkiew jest w złym stanie technicznym i może sprawiać niekorzystne wrażenie w porównaniu z położonym w niedalekiej odległości rzymskokatolickim kościołem św. Michała i św. Floriana, będącym jeszcze w budowie.

Przeprowadzonym remontem kierował Władimir Pokrowski, pełniący funkcję głównego architekta eparchii. Dokonał on wzmocnienia obicia obluzowanych partii tynku, oczyszczenia ścian z dymu świec i poprawy stanu pozłoty kopuł i ikonostasu. Po ukończeniu prac, 8 września 1895 roku, cerkiew została ponownie konsekrowana.

Od 1925 roku rozpoczął się generalny remont soboru, który z powodu trudności finansowych trwał do początku lat 30. Odnowiono w tym czasie m.in. ikonostas św. Jowa Poczajowskiego oraz naprawioną instalację elektryczną.

W czasie II wojny światowej cerkiew nie poniosła większych strat. Straty powstałe w ten sposób naprawiono tymczasowo w 1945 r. W latach 1952-1953 został wykonany kolejny poważny remont.

W 1965 roku sobór znalazł się w rejestrze zabytków.

W 1980 roku po raz kolejny wymieniono pokrycie dachowe. Prawdopodobnie również w tym okresie ostatecznie usunięto z fasady zewnętrzną dekorację malarską, o której istnieniu wspominają jeszcze sprawozdania remontowe z 1968 roku.

W okresie międzywojennym ustawiono w tutejszej cerkwi kopię maryjnego obrazu, pochodzącą z 1928 roku z klasztoru w Ławrze Poczajowskiej. Ikona umieszczona jest po prawej stronie świątyni. Po lewej stronie możemy oglądać ikonostas św. Hioba Poczajowskiego, który ustawiono tu w 1892 roku. Jednakże zabytek ten jest starszy i pochodzi zapewne z innej cerkwi.

Wnętrze zachowało pierwotny wystrój wraz z pozłacanymi ołtarzami, w tym głównym, tzw. ikonostasem. Jest on bogato zdobiony, trójkondygnacyjny, z umieszczonymi tradycyjnie w centrum tzw. carskimi wrotami. Oglądać możemy na nich ikony przedstawiające ewangelistów i sceny zwiastowania. Po obu stronach wrót znajdują się duże ikony Chrystusa i Matki Boskiej. Dalej po lewej widoczne są wizerunki proroka Elizeusza i św. Włodzimierza, a po prawej - św. Stefana i patronki świątyni - św. Marii Magdaleny. W drugim rzędzie, nad wrotami, widnieje ikona Ostatniej Wieczerzy, a na prawo od niej Boże Narodzenie i Chrzest Pański, natomiast po lewej stronie Narodziny i Zaśnięcie Matki Boskiej. U samej góry ikonostasu umieszczona jest ikona Trójcy Świętej oraz po jej bokach ikony Zmartwychwstania i Wniebowstąpienia Pańskiego. Ikony te malowane były przez Bazylego Wasiliewa. On też wykonał fresk w prezbiterium przedstawiający Ostatnią Wieczerzę oraz Boga Ojca. Pozostałe freski zdobiące wnętrze cerkwi wykonał malarz Winogradow.

Na wewnętrznych ścianach kopuły głównej możemy podziwiać cztery koliste przedstawienia Mojżesza, Dawida, Izaaka i Eliasza, a pod nimi ewangelistów, umieszczonych na połączeniach kopuły ze ścianami bocznymi, czyli na tzw. żagielkach. Między nimi przebiega tekst Modlitwy Pańskiej.

W 1996 roku została przeprowadzona gruntowna renowacja dolnej kaplicy. W tym okresie Lidia i Sotyrys Pantopulosowie z Krakowa wykonali w niej freski na suficie. We wnętrzu wyeksponowano mozaiki z soboru św. Aleksandra Newskiego, który w latach 1894-1912 stanął pośrodku dzisiejszego placu Piłsudskiego. Ocalałe fragmenty przekazano cerkwi w 1985 r. W tylnej części kaplicy zlokalizowano Golgotę. Obok ikonostasu w kaplicy umieszczono fragment malachitowego filaru z soboru na Placu Saskim. Główną ikoną jest malowana na cedrowej desce ikona Matki Boskiej Iwerskiej, która w 1940 r. została podarowana przez mnichów z greckiej góry Athos.

Obecnie sobór jest obecnie świątynią dwóch parafii – św. Marii Magdaleny oraz wojskowej św. Mikołaja. Od lat 90. nabożeństwa tej drugiej odbywają się przed ołtarzem św. Jowa Poczajowskiego.

W 1871 r. w pobliżu cerkwi wybudowano plebanię. Dziś stanowi ona siedzibę głowy kościoła prawosławnego.

Naprzeciwko cerkwi powstało w latach 1905-07 Carskie Gimnazjum Rządowe - obecnie Liceum im. Władysława IV.

Na skrawku gruntu, w mało widocznym miejscu, przylegającym do ogrodzenia cerkwi u zbiegu ulic Jagiellońskiej i al. Solidarności znajduje się żelazny krzyż poświęcony pamięci mieszkańców Pragi pomordowanych przez wojska Suworowa 4 listopada 1794 r.

8 listopada 2008 roku w pobliżu cerkwi odsłonięto pomnik ku czci wielce zasłużonej rodziny Fedorońków.

MP/WI/WF/TJ

Ciekawostki

Wzniesiony obiekt był pierwszą całkowicie samodzielną architektonicznie świątynią prawosławną w Warszawie.
W latach 20-tych władze lokalne rozważały możliwość rozbiórki cerkwi. Ostatecznie zrezygnowały z tego w 1926 r. Dla uczczenia tej decyzji do świątyni wstawiona została Ikona Matki Bożej Częstochowskiej, wizerunek szczególnie czczony przez katolików polskich.
W 1944 r. od rozległego pożaru i w efekcie zniszczenia cerkwi uratowała ją spontaniczna reakcja ludności Pragi.
W 1944 r. Niemcy zażądali oddania im dzwonów soboru z przeznaczeniem na pociski. Dzwony zostały pocięte przed zdjęciem, a następnie w częściach opuszczone na dół. Okazało się jednak, że błędnie ocenili, z jakiego stopu wykonano dzwony, i że nie nadają się one do przetopienia. Zniszczone dzwony zostały zespawane i ustawione obok wejścia do soboru gdzie można je dziś oglądać.

Więcej na ten temat

Obiekty

Galeria historyczna

Dodaj komentarz

Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu. Twoja-Praga.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii

Cerkiew św. Marii Magdaleny na Pradze

Ciekawostki

Więcej na ten temat

Obiekty

Galeria historyczna

Dodaj komentarz

Najnowsze informacje

Mieszkańcom Pragi Południe zostały udostępnione nowe pojemniki do...

Jak Feniks z popiołów. Relikt dawnego młyna wrócił na Brzeską

Drużyna Mikołaja w Galerii Wileńskiej

Jak inwestować w złoto fizyczne i czy warto to robić?

Kiedy remont ulicy Podolskiej? Temat nierozwiązany od wielu lat

Przed nami dwa etapy frezowania jednego pasa ulicy Grochowskiej

Najczęściej czytane

Gmach Liceum im. Władysława IV

Instytut Weterynaryjny SGGW

Dworek Szuszkiewicza

Żydowski Dom Akademicki

Cerkiew św. Marii Magdaleny na Pradze

Dworek Grochowski

Polub nasz fanpage i bądź na bieżąco

Baza firm (3308)

Baza instytucji

Polecamy

Bezpłatne ogłoszenia

O nas

Nawigacja

Patronaty

Konto