Fabryka Maszyn i Kamieni Młyński "Łagiewski i Hartwig"

Zabudowania dawnej fabryki maszyn i kamieni młyńskich Oskara Hartwiga i Gustawa Łęgiewskiego przy ulicy Ignacego Kłopotowskiego 11 na Starej Pradze w dzielnicy Pradze Północ.

Firma powstała około 1900 roku, kiedy to Oskar Hartwig oraz Gustaw Łęgiewski założyli spółkę akcyjną pod nazwą Fabryka Maszyn Młyńskich i Kamieni Francuskich.

Dla potrzeb produkcyjnych spółki około 1901 roku wzniesiono na warszawskiej Pradze przy ówczesnej ulicy Szerokiej pod nr 11 (obecnie Ignacego Kłopotowskiego) istniejące do dziś zabudowania fabryczno-biurowe, które pierwotnie sięgały aż do ulicy Jasińskiego 8.

W skład zespołu wchodzą cztery budynki: produkcyjno-administracyjny od ulicy, dwa budynki produkcyjne, stajnia z portiernią. Ustawione są w podkowę, z budynkiem biurowym
w środku podkowy.

Najciekawszy jest budynek produkcyjno-biurowy od ul. Kłopotowskiego. Podobnie jak inne powstał ok. 1901 roku. We wnętrzu zachowały się żeliwne kolumny (na piętrze) i drewniane
schody. Po obu stronach budynku biurowego znajdują się dwa budynki-skrzydła: z prawej strony portiernia i stajnia, z lewej produkcyjny.

Fabryka produkowała kamienie i maszyny młyńskie. W okresie międzywojennym zatrudniała 80 robotników i należała do większych na prawym brzegu Wisły. Posiadała silną lokomobilę parową, zastąpioną po 1936 roku silnikiem elektrycznym.

Po wojnie spadkobiercy Oskara Hartwiga wznowili działalność fabryki ale już w 1951 roku zakład został wcielony do Stołecznych Zakładów Budowy Maszyn i Konstrukcji Lekkich. Zmieniono wówczas profil działalności produkując różnego rodzaju pompy, wagi, kasety pancerne, windy budowlane.

W marcu 1958 roku zarządzenie w sprawie ustanowienia przymusowego zarządu państwowego nad przedsiębiorstwem "Fabryka Maszyn i Kamieni Młyńskich Łęgiewski i Hartwig" zostało uchylone.

W 1973 roku po reorganizacji powstał nowy Zakład Produkcji Aparatury Badawczej "Kabid - Press".

Po koniec lat 70-tych XX wieku budynki fabryczne zostały otynkowane.

W 1992 roku firma "Kabid - Press" ogłosiła upadłość.

Od 1996 roku posesja znajduje się w rękach prywatnej firmy "Damis", która to kilka lat temu dokonała dość niefortunnej nadbudowany z pustaków budynku portierni.

HK/TJ

Ciekawostki>

W czasach, kiedy młynarstwo było, bez przesady narodowym polskim przemysłem przetwórczym, urządzenia z Szerokiej cieszyły się opinią trwałych i wydajnych. Kamienie trące sprowadzano na Pragę z Francji (z Normandii czy Bretanii), gdzie specjaliści znaleźli szczególny gatunek tego surowca. W młynarstwie polskim kamienie francuskie, importowane przez firmę Hartwiga i Łęgiewskiego, nazywano oczywiście "praskimi" - pisał Jerzy Kasprzycki w książce "Korzenie miasta".
Na szczycie wieńczącym budynek wciąż można wypatrzeć ozdobny napis z numerem domu.
Ponoć w czasie okupacji właściciel otworzył tu piekarnię.
Firma "Damis" była odpowiedzialna za bazar na pobliskim Stadionie Dziesięciolecia.
Przy kutych bramach zachowały się odbojniki w formie kuli.

Więcej na ten temat

Ulica Ignacego Kłopotowskiego

Obiekty

Kłopotowskiego 11

Galeria

Wasze komentarze

PROSZĘ O TELEFON 604 napisał:

BYŁBYM SZCZĘŚLIWY ZA ZDJĘCIE-MLEWNIKA Z.HARTWIG

2021-10-17 03:34

Michał napisał:

Mam również mlewnik produkcji tej fabryki. Prosze o kontakt "stary1970" w tej sprawie na michal-winiarski@wp.pl

2018-09-05 15:37

ZBIGNIEW HARTWIG-WNU napisał:

KASPRZYCKI O POCZATKACH FABRYKI-KOBFABULOWAŁ--JEGO TEZY SĄ NIEPRWDZIWE-PROSZĘ NIE POWTARZAĆ TYCH BZDUR

2016-02-26 03:06

ZBIGNIEW HARTWIG-WNU napisał:

HISTORIA NAZWISKA HARTWIG NA TLE X-XI W. „Pierwsze wzmianki kronikarskie Galla Anonima,Długosza czy Thietmara zawierające słowo Hartwig w dzisiejszej pisowni oraz w zmienionej czasami na Hartwich ukazują się w okresie wczesnego kształtowania się Europy-a zwłaszcza na terenach miedzy Łabą i Odrą gdzie plemiona słowiańskie Polan zjednoczone przez Mieszka I i jego poprzedników ”przepychały” się orężnie na terenach Słowian połabskich z żywiołem niemieckim o nieukształtowanej do końca państwowości w ramach Cesarstwa Zachodniego Doprowadziło to w efekcie do zniszczenia plemion połabskich na terenie późniejszej Brandenburgii i polskiego Pomorza Zachodniego oraz kształtowania się Państw współczesnej Europy. W procesie tym uczestniczyli :cesarze,królowie,papierze,biskupi,księża misjonarze możnowładcy, rycerze świeccy i zakonni . …..Związki rodzinne pomiędzy tymi wszystkimi grupami były bardzo ścisłe zarówno z uwagi na rodzinne powiązania jak tez związki małżeńskie jak i fakt że kler różnego szczebla miał pochodzenie szlacheckie-rycerskie. Hartwig Imię pochodzenia germańsko-skandynawskiego złożone z elementów: hart- / hard- 'mocny, silny, odważny, zuchwały' i -wig / -wich 'walka, wojna'. W Polsce znane jako nazwisko. Odpowiedniki obcojęz: łac. Hartvicus, Hartvigus, Hardvicus, niem. Hartwig, Hertwig, Hartwich.Wojowniczy i butny Germanin nadawał swoim dzieciom imiona złożone w typie Waldemar od gockiego waldan = rządzić i mari = sławny. Albo Zygfryd z członem germ. sieg = zwycięstwo, Hartwig – wig = walka, JAN HENRYK HARTWIG ur.1835 w m LUSSEN(Lusina)-Parafia Jaroszów na Górnym Śląsko- zm. 21.03.1876 w Warszawie w wieku 41 lat i został pochowany w grobie rodzinnym 25.05.1880 r. -na Cmentarzu przy kościelnym na Starych Powązkach. Żona jego - OD 1860 r. *FRANCISZKA HARTWIG z BERNASIOW -polska Ślązaczka urodzona ok 1832 w Miliczu zm 15.10.1927 R (95)- Powązki *KWARERA „D” (prosto od IV bramy) rzad IV – grob 18 po stronie lewej 1 zd.Cmentarz Powązki w Warszawie grób rodzinny Henryka i Franciszki Hartwig gdzie też pochowany jest ich syn Maksymilian Hartwig -obok znajduje się grób Apolinarego Bociana i jego żony Franciszki Bocian z Hartwigów(symbol)- córki Henryka zaginionej 01.01.1939 r podczas bombardowania Warszawy 2 zd.Oddelegowanie Henryka Hartwig do Warszawy z Lwówka Śląskiego 1868 r Henryk Hartwig założyciel Rodziny Hartwigów Warszawsko -Praskich do 1868 r. pracował jako czeladnik młynarski znający technologię przemiału zboża na terenie Dolnego Ślaska znajdującego się przemiennie to pod panowaniem Monarchii Austriackiej lub Prus Nabył dodatkowe umiejętności kamieniarza w pobliskich kamieniołomach (Strzegom) . W latach 1860-1865 przebywał we Wrocławiu gdzie urodziła mu się corka Franciszka i syn Maksymilian Hartwig . W poszukiwaniu pracy wyjechał do Kesseldorf (koło Drezna) z trojgiem dzieci Oskarem Maksem i Franciszka i tam urodził mu się syn Henryk. Tam uczył się wyrobu kamieni młyńskich tzw „francuzów” i dorobił stanowiska Kierownika Zakładu produkującego Kamienie Młyńskie (niemieckie i francuskie) w Lwówku Śląskim. Do 1868 r. pracował w Lwówku Sląskim jako kierownik lokalnej fabryki francuskich kamieni młynskich u Pana CARLA FRANKE fabrykanta z Kesselsdorf (przedmieście Drezdna) „Franzosische Muhlstein Fabrik Carl Franke” który kiedy otworzył swoje przedstawicielstwo w Warszawie (zakład) - Prezesem- Kierownikiem mianuje Henryka Hartwiga dajac mu w zawartej umowie 14.08.1868 szerokie kompetencje w zakresie zatrudnienia pracowników i sprzedaży kamieni młyńskich tzw francuzów i berlińczyków . Henryk Hartwig stawia się w Warszawie między 14-21.08.1868. Poczatkowo zamieszkuje z żona i pięciorgiem dzieci na ul. Pańskiej pod numerem 1210 .Rok 1969 jest dla niego tragiczny gdyż umiera mu dwoje dzieci syn Henryk i córka Salomea Hartwig Nawiązuje współpracę z warszawskimi kamieniarzami: Ojcem Krystianem Skoryna (1818-1877) i jego następcą -synem Cezarym Skoryna 1840-1903 -swoim rówieśnikiem, z którymi się zaprzyjażnia. Przenosi się na Pragę na ul.Brukowa a następnie ul.Olszowa 14a .Tam wraz ze Skoryną produkowali kamienie młyńskie typu niemieckiego i francuskiego. W 1868 HENRYK i FRANCISZKA HARTWIG wyjechali do Warszawy z dziecmi *OSKAREM MAKSYMILIANEM HARTWIG *HERMANEM OSKAREM HARTWIG ur. się 06.XI.1859 *FRANCISZKI HARTWIG ur.17.02.1860 w Wroclawiu zm.01.01.1939 (79l) -Mieszkali kolejno: Panska1210, Olszowa 14 /14a w parterowym domku (Cezariusz Skoryna . ul. Olszowa 14-hip.409d-Praga) , Szeroka 5 m 5 (1916r.) , Szeroka 6 , 11 listopada 6 POJAWIWSZY się w WARSZAWIE W 1968 r specjalista budowy „francuzow” HENRYK HARTWIG ze Ślaska reprezentujący Fabrykę Carla Franke z Kesseldorf wraz z CEZARIUSZEM SKORYNA, ROZPOCZA BUDOWĘ W OPARCIU O TECHNOLOGIE „FRANCUZÓW” budowę kamieni młyńskich z krzemienia tzw „PRASKICH”(takich Skoryna nie potrafił robić) Kamienie młyńskie z ul. Olszowej na Pradze zachowały się do dziś po prawie 100 latach w starych młynach. Był to okres rozbudowy przemysłu na Pradze w rejonie Szpitala Przemienienia Pańskiego (nad Wisłą) w rejonie ulic Olszowej,Szerokiej,Floriańskiej, Panieńskiej, Michałowskiej, Namiestnikowskiej. Bliski kontakt z mostem Kierbedzia zbliżał ten rejon do Śródmieścia Warszaw Cezary Skoryna zmarł w kwietniu 1903 r. w Nałęczowie, pochowany został na Cmentarzu Bródnowskim. Fabryka maszyn i kamieni młyńskich SKORYNÓW była prowadzona przez jego rodzinę do roku 1914, kiedy to sprzedano ją Emilowi Rauerowi i P. Kozłowskiemu. Ten najstarszy praski zakład przemysłowy został zlikwidowany w roku 1918 i obecnie nie ma po nim już śladu. /w/g Andrzeja Haratym/ Praga na której zapuściła korzenie Rodzina Hartwigów Nazwa Pragi wywodzona jest od prażenia, czyli oznacza miejsce wydarte puszczy za pomocą wypalania, tak jak pobliskigo Targowego (późniejszy Targówek) od targowania, a więc oznacza miejsce, w którym kiedyś odbywały się targi (istnieje o nim wzmianka z 1347 r.). Jednymi z pierwszych informacji pisanych o Pradze są wzmianki o karczmie praskiej z 1448 i 1487 roku. Powodzenie tego przedsięwzięcia świadczyło, że punkt ten był dogodnym miejscem do handlu i popasu. Teren ten należał wówczas do diecezji płockiej, a wsiami parafialnymi były Tarchomin i Kamion, leżący na północnym skraju łachy wiślanej, przy przeprawie przez Wisłę, który pierwotnie został nadany przez Bolesława Śmiałego w 1065 r. opactwu benedyktynów w Mogilnie, a później stał się własnością biskupstwa płockiego. Istniały też już wsie Targowe, Grochów, Golędzinów, Załęże, Żerań. Najstarsze jednak ślady lechickiej cywilizacji w tej okolicy znaleziono na terenie Starego Bródna, którego nazwa pochodzi od rzeczki Brodni, nad którą zostało zlokalizowane, gdzie istniało w wiekach X-XI grodzisko z siedzibą namiestnika książęcego, zapewne strzegące dalszą część Mazowsza przed zagonami Prusów oraz pełniące pieczę nad pozyskiwaniem dóbr z Puszczy Bródzieńskiej. W związku z nadaniem tych ziem kościołowi gród stracił znaczenie polityczne i został w połowie XI w. spalony, a siedziba pana grodowego została przeniesiona. W II połowie XVI wieku szlachecka wieś Praga szybko rozwija się z powodu korzystnego usytuowania wzdłuż Wisły naprzeciwko Warszawy, u zbiegu dróg o istotnym znaczeniu komunikacyjnym i handlowym. Leżący obok Golędzinów był też własnością szlachecką, a Kamion biskupa płockiego. W latach 1568-1573 powstaje pierwszy stały most na Wiśle, wybudowany staraniem króla Zygmunta Augusta i Anny Jagiellonki. Jego powstanie umożliwiło zorganizowanie na polach wsi Kamion elekcji Henryka Walezego. Most istniał do wiosny 1603 roku, kiedy to zawalił się pod naporem kry. Na kolejny stały most trzeba było poczekać 261 lat. Do tego czasu funkcjonowały jedynie prowizoryczne, łyżwowe lub pontonowe mosty, działające okresowo i zależne o pogody. .17.01.1583 r. wieś Pragę od Jana Praskiego kupuje Jan Zamojski, ale wkrótce zamienia ją z biskupem kamienieckim Marcinem Białobrzeskim na dobra Karczmarzowice na Podolu. W rękach biskupów kamienieckich znaczna jej część pozostała do końca XVIII wieku, choć stopniowo część działek była sprzedawana drobniejszym świeckim właścicielom. Pod koniec XVI wieku kanonik płocki i proboszcz Karmiona ks.Stanisław Skaryszewski rozplanował miasto na gruntach wsi Kamion w pobliżu Wisły i łachy wiślanej i nazwał je od swojego nazwiska Skaryszewem. Granica pomiędzy Pragą a Skaryszewem leżała na linii obecnej ulicy Okrzei (dawniej Brukowa - taką nazwę miała przez wieki (jest równoległa do Szerokiej i też idąca w głąb od Wisly) Praga widok z prawej strony mostu Kierbedzia -za Dworcem kolejki wąskotorowej Jabłonna -Radzymin widoczna była ul Olszowa –przy ul. Olszowej funkcjonowało ujęcie wody oligoceńskiej- Olszowa 14 - (C. Skoryna i H. Neuendorff –, )Fabryka miała już wówczas dość długą tradycję, bo powstała w 1794 r. Musiała być też ceniona. Właściciele byli szczególnie dumni z najwyższej nagrody w kategorii młynarstwa, którą otrzymali w 1896 r. na wystawie w Niżnym Nowogrodzie. Szeroka 11 - Fabryka Maszyn i Kamieni Młyńskich „ŁĘGIEWSKI I HARTWIG”zał.1900 r. RODZINA OSKARA HARTWIGA (SYNA HENRYKA HARTWIGA ) - ZALOZYCIELA FABRYKI-1912 R DRZEWO RODOWE: WIKTORII HARTWIG – abiturientki roku 2016 Liceum Juliusza Słowackiego PRA-PRA-DZIADEK - OSKAR HARTWIG - Budowniczy Fabryki - Zalozyciel Towarzystwa Przyjacioł Pragi-Sędzia Pokoju na Pradze-fundator Parafii św,ś,Floriana PRA-DZIADEK- MIECZYSŁAW HARTWIG -Harcerz walczący w wojnie 1920 -oficer artylerii 1939-AK 1940/45-członek Rady Odbudowy Warszawy – 10 lat Radny Warszawy-Ostatni Prezes Ogólnopolskiej Izby Przemysłowo- Handlowej do 1947 —Dyrektor Fabryki Hartwigów- w ramach TRZZ -renowacja Elektrowni Pomorzany w Szczecinie—Starogardu-Uzdrowiska -Połczyn Zdrój DZIADEK -ZBIGNIEW HARTWIG -Oficer Wojska Polskiego -Radny Woli i Bemowa 1988-2002-Działacz Społeczny i Samorządowy - OJCIEC -TOMASZ HARTWIG– Biznesmen -Agent Ubezpieczeniowy

2016-02-26 03:04

stary1970 napisał:

Mam taki mlewnik , chodzi do dnia dzisiejszego ! Pracował we młynie na Fryszerce k/Radomska.

2015-08-02 12:37

Dodaj komentarz

Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu. Twoja-Praga.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii

Fabryka Maszyn i Kamieni Młyński "Łagiewski i Hartwig"

Ciekawostki>

Więcej na ten temat

Obiekty

Galeria

Wasze komentarze

PROSZĘ O TELEFON 604 napisał:

Michał napisał:

ZBIGNIEW HARTWIG-WNU napisał:

ZBIGNIEW HARTWIG-WNU napisał:

stary1970 napisał:

Dodaj komentarz

Najnowsze informacje

Galeria w historycznej rogatce? ZGN szuka chętnego

Członkowie koła PZW 90 Gocław dokonali zarybienia jeziorka Gocławskiego

15 października zagramy na PGE Narodowym mecz z Chorwacją

Zmiany przy kościele na Placu Szembeka. Kierowcy trudniej zaparkują w...

"Gietrzwałd 1877. Wojna światów" - pokaz filmowy

Pielgrzymka mężczyzn do grobu ks. Jerzego Popiełuszki

Najczęściej czytane

Zakłady Przemysłu Odzieżowego CORA

Fabryka Maszyn i Kamieni Młyński "Łagiewski i Hartwig"

WSK "PZL-WARSZAWA II"

Spółdzielnia Inwalidów Przemysłu Cukierniczego "Walter"

Państwowe Zakłady Tele-i Radiotechniczne "Dzwonkowa"

Warszawska Fabryka Wyrobów Metalowych "Wulkan"

Polub nasz fanpage i bądź na bieżąco

Baza firm (3316)

Baza instytucji

Polecamy

Bezpłatne ogłoszenia

O nas

Nawigacja

Patronaty