Szmul Zbytkower

Szmul Jakubowicz lub Józef Samuel Sonnenberg, zwany Zbytkowerem urodził się jako jedyny syn Jakuba Awigdora również zwanego Zbytkowerem w 1756 roku. Zmarł 19 września 1801 roku.

W 1780 roku został mianowany przez Sejm Czterech Ziem przedstawicielem wszystkich Żydów Rzeczypospolitej. W tym samym roku zakupił od  królewskiego skarbu miasteczko Golędzinów i założył tam za zgodą biskupa płockiego Michała Poniatowskiego kirkut (dzisiejsze Brudno) - okolice dzisiejszej ulicy Wincentego.

Jako kupiec, bankier, dostawca i faktor króla Stanisława Augusta, w 1796 otrzymał od króla w dzierżawę Targówek, w jego miejscu założył folwark zwany Bojnówek oraz osadę noszącą do dzisiaj potoczną nazwę Szmulowizna.

Podczas rzezi Pragi w 1794 roku Zbytkower ukrył wielu mieszczan praskich, ratując ich od śmierci. Wykupywał także dzieci z rąk Kozaków,  który to fakt został umieszczony na jego niezachowanym pomniku nagrobnym.

W 1798 otrzymał od króla pruskiego Fryderyka Wilhelma II przywilej nabywania nieruchomości i dóbr ziemskich.

Wybudował rzeźnię, magazyny mięsne oraz garbarnię na Pradze. Zajmował się spławianiem zboża i drewna Wisłą do Gdańska, eksportował bydło i skóry. Dzierżawił karczmę, gorzelnie i browary. Był właścicielem tartaków i cegielni. Ufundował praską synagogę.

Był trzykrotnie żonaty. Po raz pierwszy z kobietą nieznanego nazwiska. Po raz drugi z Eufrozyną Gabriel (1750-1836), z którą się rozwiódł. Po raz trzeci w 1799 z Judytą Bucky (ur. w XVIII w., zm. 1829). Z pierwszą żoną miał dwóch synów - Abla (daty urodzin i śmierci nieznane, od niego wywodzi się rodzina Pragierów, do której należał m.in. Adam Pragier) i Berka. Z drugą żoną miał córkę Atalię Józefę Adolfinę (1776-1850, żonę Karola Jana Łaskiego, a po jego śmierci Samuela Fraenkla). Z trzecią żoną miał trzy córki - Mariannę Barbarę Bonę (1780-1830), Ludwikę Rebekę (ur. 1781) i Annę (żonę kolejno Łazarza Tischlera - warszawskiego kupca, Józefa Aleksego Morawskiego (1791-1855) - senatora, 1788-1828).

Zmarł 19 września 1801 roku i pochowany został na cmentarzu żydowskim na Bródnie.

Po śmierci interesy Zbytkowera przejął jego syn Ber Sonnenberg. Założył on ród Bergsonów, z którego pochodził między innymi Henri Bergson, francuski filozof.


WI/SP/TJC


Ciekawostki

  • Wnuczką Anny i Józefa Morawskiego była Franciszka Siedliska (błogosławiona Maria od Pana Jezusa Dobrego Pasterza) założycielka Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu.

Więcej na ten temat



Dodaj komentarz

Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu. Twoja-Praga.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii

Polub nasz fanpage i bądź na bieżąco

Polecamy

Bezpłatne ogłoszenia