Cmentarz żydowski na Bródnie

Cmentarz żydowski na Bródnie, zwany kiedyś Kirkutem Praskim, posiada powierzchnię, ok 5 ha. Znajduje się na nim, około 3000 nagrobków.

Został założony w średniowieczu poza murami miasta, oraz działał do końca XV w, aż do momentu wypędzenia żydów z Warszawy. Powszechnie wiadomo, że ok 1520 roku, poprzez inicjatywę książąt mazowieckich: Jana i Stanisława, został przekazany plac po zniszczonym cmentarzu żydowskim parafii pw. św. Jana. W 1531 roku, w tym miejscu została utworzona piekarnia. Przeszło 200 lat, Żydzi chowani byli na Grodzisku Mazowieckim, Sochaczewie, Węgrowie, oraz Nowym Dworze Mazowieckim. Taki stan rzeczy trwał przeszło, do lat osiemdziesiątych XVIII wieku, kiedy to z inicjatywy tamtejszego bankiera, Szmula Zbytkowera król Stanisław August Poniatowski, podpisał zgodę na utworzenie cmentarza żydowskiego, który miał znajdować się po prawej stronie Wisły. Tamtejszy biskup Michał Jerzy Poniatowski, wyraził zgodę na chowanie przez Żydów zmarłych, lecz zabronił odprawiania ceremonii, oraz procesji żałobnych.

Pierwsze pogrzeby, odbyły się w 1784 roku, lecz materiały źródłowe podają, że odbywały się dużo wcześniej.

Cmentarz żydowski, zwany do dnia dzisiejszego Kirkutem, oficjalnie założony został w 1780 roku, przez żydowskiego kupca Szmula Jakubowicza Zbytkowera i króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Posiadał on wiele dóbr, w miejscowości Praga, któraÂÂÂ była osadą leżąca nad Wisła, naprzeciwko Starego Miasta w Warszawie. Od jego imienia, pochodzi słynna nazwa Szmulowizna, znana potocznie jako Szmułki. Szmulowizna, jest osiedlem jednej ze starszych dzielnic Warszawy, jaką jest Praga Północ. Założyciel, wraz z żoną zostali pochowani, na cmentarzu żydowskim, mimo że było to miejsce pochówku, dla ludzi biednych, oraz ubogich. Wśród najbardziej znanych, i cenionych osób, pochowanych na tym cmentarzu, znajduje się również Abraham Stern, znany twórca, jedynego, niepowtarzalnego na całym świece arytmometru – dawnej maszyny licząca, poprzedniczka kalkulatora., która wykonywała 5 podstawowych działań, tj. Mnożenie, dzielenie, dodawanie, odejmowanie, jak również wielokrotne dodawanie, bądź odejmowanie.

Na tym cmentarzu, zostały również pochowane znane, oraz cenione rodziny żydowskie tj: Nissenbaum, Sonnenberg, oraz Bergson. Kirkut żydowski obsługiwał przede wszystkim mieszkańców Warszawy, zamieszkujących prawą stronę miasta. Tak się działo, aż do momentu wybuchu drugiej wojny światowej. W czasie jej trwania Niemcy zdewastowali cmentarz, jak również wycięli drogocenne starodrzewy. Wszystko to robili, za zgodą władz. Płyty nagrobne służyły im do wyłożenia dróg, i lotnisk. Po stronie ulicy św. Wincentego postawiono piękną , stylową bramę pokrytą wieloma zdobieniami. Stanowi ona wejście główne na cmentarz. Tworzą ją dwie wieże zÂÂÂ płaskorzeźbami. Jedna z nich przedstawia sceny pamięci pokoleniowej, natomiast drugaÂÂÂ Żydów, modlącychÂÂÂ się przed straceniem. Brama ta na zawsze zostanie zamknięta, lecz wejście na cmentarz będzie możliwe, poprzez bramę od strony cmentarza katolickiego.

Przed wojną, mieściło się w tym miejscu około 300 tysięcy grobów, natomiast w dzisiejszych czasach pozostało jedynie, około 3000 płyt nagrobnych, tzw macew, oraz nagrobków, które w latach pięćdziesiątych zniszczono, oraz powywożono jako materiał budowlany, do różnych miejsc w Warszawie. Poza tym, tamtejszym władzom ich los był obojętny. Do zaniedbanych, oraz zniszczonych zabytków w XX w. należała takżeÂÂÂ Fundacja Rodziny Nissenbaumów, której głównym celem było ocalenie kultury żydowskiej w Polsce. Cmentarz ogrodzono żelaznym płotem, w którym znajdują się trzy bramy, i tak pozostało już do dnia dzisiejszego. Występują tu także bardzo ciekawie zrobione napisy, wyryte na twardym materiale, wykonane w języku hebrajskim. Przy centralnej alei mieszczą się bardzo ciekawe, półcylindryczne nagrobki, wraz z macewami. Na samym końcu alei, mieści się lapidarium – miejsce gdzie przechowuje się specjalne okazy kamieni naturalnych, oraz kamiennych fragmentów elementów architektonicznych. W tym miejscu, w przyszłości na zostać postawiony pomnik zamordowanej kultury żydowskiej. Niestety cmentarz ten, nie jest miejscem bezpiecznym, ze względu na margines społeczny, napadający na ludzi, w związku z tym najbezpieczniej odwiedzać go w grupach.

Cmentarz żydowski bezpośrednio graniczy z cmentarzem Bródnowskim.

Tanyeli/TP

Ciekawostki

Na terenie cmentarza w czasie II wojny światowej Niemcy planowany wybudować stadion.
Podczas drugiej wojny światowej na cmentarzu naziści rozstrzelali wiele osób pochodzenia żydowskiego.
W parku im. Jana Szypowskiego „Leśnika” na Grochowie do 2014 roku znajdowały się pergole wykonane z macew, z których wykonane zostały murki, oraz słupki w kręgu tanecznym.

Więcej na ten temat

Galeria

Wasze komentarze

Lestek Krzemiński napisał:

Początek drugiego akapitu błędnie sugeruje, że ostatni władca Rzeczypospolitej Obojga Narodów i król Polski Stanisław August Poniatowski to dwie różne osoby.

2016-05-24 13:19

Dodaj komentarz

Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu. Twoja-Praga.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii

Cmentarz żydowski na Bródnie

Ciekawostki

Więcej na ten temat

Galeria

Wasze komentarze

Lestek Krzemiński napisał:

Dodaj komentarz

Najnowsze informacje

Konkurs na mural, który ozdobi bramę przy Strzeleckiej

Jesienne frezowanie ulic na Saskiej Kępie

Fabryka Czekolady E.Wedel jest nie tylko słodka, ale też wpisuje się w...

Zabytkowa kamienica przy ul. Małej 10 wypięknieje

Żegnaj, trylinko! Na Grochowie trwa remont fragmentu ulicy M. Paca

Narodowy Dzień Sportu po raz 12. na błoniach PGE Narodowego

Najczęściej czytane

Dworek Szuszkiewicza

Instytut Weterynaryjny SGGW

Cerkiew św. Marii Magdaleny na Pradze

Cmentarz starowierców na Kamionku

Warszawska Wytwórnia Wódek „Koneser"

Cmentarz Kamionkowski

Polub nasz fanpage i bądź na bieżąco

Baza firm (3316)

Baza instytucji

Polecamy

Bezpłatne ogłoszenia

O nas

Nawigacja

Patronaty