Tablica upamiętniająca akcje żołnierzy Kedywu II Obwodu AK "Żywiciel"

Tablicy przy Skaryszewskiej 2 w WarszawieTablica upamiętniająca akcje żołnierzy Kedywu II Obwodu AK "Żywiciel" przy ulicy Skaryszewskiej 2 na Kamionku w dzielnicy Praga Południe w Warszawie.

Tablica upamiętniającej akcję żołnierzy 9 Kompanii Dywersyjnej II Obwodu AK "Żywiciel" z 8 czerwca 1944 roku powstała  inicjatywy Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej "Żywiciel" i Miłośników ich Tradycji, Instytutu Pamięci Narodowej i Urzędu Dzielnicy Praga Południe. Jej uroczyste odsłonięci miało miejsce w dniu  26 września 2019 roku o godzinie 11.00.

Wydarzenie rozpoczęto wprowadzeniem pocztów sztandarowych: Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej "Żywiciel" z pocztem wystawionym przez Jednostkę Strzelca 1401 im. Strzelców Kaniowskich, I LO im. Limanowskiego z Żoliborza, Technikum Elektronicznego nr 3 im. Żołnierzy Armii Krajowej "Żywiciel" z Żoliborza, żoliborskiego Zespołu Szkół nr 28 im. Synów Pułku oraz szkół południowopraskich - SP 255 im. Cypriana Kamila Norwida, Zespołu Szkół Specjalnych nr 89, XXIII LO im. Marii Skłodowskiej-Curie i LXXII LO im. gen. Jakuba Jasińskiego. Posterunek honorowy przy tablicy objęli uczniowie klasy wojskowej z LXXII LO im. gen. Jakuba Jasińskiego pod dowództwem mjr. Dariusza Paździocha.

Po wysłuchaniu Hymnu Rzeczpospolitej Polskiej prowadzący uroczystość powitał wspaniałych gości: prezesa Stowarzyszenia Żołnierzy AK "Żywiciel" i Miłośników Ich Tradycji plut. podch. AK Wacława Gluth-Nowowiejskiego ps. "Wacek"; Janusza Prażmo ps. "Krzysztof", żołnierza 9 Kompanii Dywersyjnej, kolegę uczestników akcji na Skaryszewskiej, uczestnika akcji dywersyjnych i walk na Żoliborzu; prof. Stefana Hahna ps. "Stefański", urodzonego 20 lutego 1921 roku w Poznaniu, żołnierza Służby Łączności AK, który podczas okupacji pracował na Kamionku w fabryce aparatów elektrycznych Szpotański, a w szkole inżynierskiej im. Wawelberga i Rotwanda siedział w jednej ławce z Janem Bytnarem; Bogusława Kamolo ps. "Hipek" żołnierza "Żywiciela".

Na uroczystość przyjechały specjalnie z Bydgoszczy p. Anna Pawlak i p. Maria Marszałek, córki śp. Jacka Śniegockiego ps. "Czek", uczestnika akcji na Skaryszewskiej, po wojnie znanego bydgoskiego lekarza onkologa, który zmarł rok temu, przeżywszy 90 lat. Powitano pana prof. Marka Rockiego, rektora SGH, syna uczestnika akcji – kaprala podchr. Jana Rockiego ps "Bratek". Jan Rocki był żołnierzem 229 plutonu wchodzącego w skład Dziewiątej Kompanii Dywersji Bojowej AK. Jest autorem książki "Dziewiąta Dywersyjna". Jej żołnierze brali udział w wielu akcjach dywersyjnych oraz wykonywali wyroki śmierci na zdrajcach i konfidentach. Jan Rocki zmarł 20 października 1998 r.

Na uroczystości nie mogło zabraknąć pana Marka Rzeszotarskiego – wiceprezesa Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej "Żywiciel", którego determinacja i silna wola doprowadziły do pojawienia się tablicy na ul. Skaryszewskiej 2.

W gronie gości powitano ponadto Adama Siwka, Dyrektora Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa Instytutu Pamięci Narodowej, południowopraskiego kombatanta kpt. Feliksa Waśkiewicza oraz Krystynę Szypowską, córkę płk. Jana Szypowskiego "Leśnika".

Przybyli także przedstawiciele Rady Seniorów Pragi-Południe z przewodniczącą Zofią Backiel. Obecni byli ponadto Waldemar Klimek z Towarzystwa Przyjaciół Pragi, Jerzy Kunikowski z Centralnej Biblioteki Wojskowej, mieszkańcy dzielnicy i społecznicy – Krystyna Bukowska i Władysława Paduch z Klubu Sąsiada na Skaryszewskiej, Janina Chudzyńska z Grochowskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku, Tadeusz Burchacki, Monika Wesołowska, Jolanta Wiśniewska z Muzeum Warszawskiej Pragi oraz Dariusz Kunowski z Teatru Scena Lubelska 30/32.

Po przemówieniach nastąpiło uroczyste odsłonięcie tablicy, którego dokonali: Wacław Gluth-Nowowiejski, prof. Stefan Hahn, Anna Pawlak i Maria Marszałek, prof. Marek Rocki, wiceprzewodnicząca Rady Dzielnicy Bożena Manarczyk, zastępca Burmistrza Dzielnicy Karol Kowalczyk oraz dyrektor Adam Siwek z IPN.

Po odsłonięciu tablicy ks. dr Józef Gontarz proboszcz parafii pw. św. Wincentego Pallottiego przy ul. Skaryszewskiej zmówił z zebranymi modlitwę i dokonał poświęcenia tablicy.

Zarys historyczny akcji, której dotyczy tablica, przedstawił zebranym pan Marek Rzeszotarski, wiceprezes Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej "Żywiciel". Podkreślił bohaterstwo wykonawców wyroku na Eugenie Bollongino, ich męstwo i poświęcenie.

Polskie Państwo Podziemne konsekwentnie zwalczało niemiecki aparat służący wywożeniu mieszkańców ziem polskich na przymusowe roboty. Spektakularne akcje podziemia były uwieńczone skutecznymi zamachami na funkcjonariuszy i współpracowników warszawskiego Arbeitsamtu, Niemców, jak również tych Polaków, którzy współpracowali z Niemcami.

Na celowniku podziemia znajdował się także obóz na ul. Skaryszewskiej 8. 26 stycznia 1944 r. na ul. Żurawiej zabito kierowniczkę piętra ze Skaryszewskiej, Ludmiłę Matjatow, zaś 16 marca 1944 r. dokonano próby wtargnięcia do obozu.

Akcja zastrzelenia Bollongino odbiła się szczególnie szerokim echem. Zadanie to otrzymał dowódca żoliborskiej kompanii AL. O kryptonimie "Żniwiarz". Wykonanie zamachu spoczęło na patrolu z plutonu 229, dowodzonym przez "Selima" (Aleksandra Tyrawskiego). Wczesnym rankiem 8 czerwca 1944 r. wykonawcy akcji oczekiwali na dojeżdżającego z Mińska Mazowieckiego komendanta Dulagu, u zbiegu ulic Targowej, Zamoyskiego i Skaryszewskiej (w pobliżu parterowego, drewnianego domu przy ul. Skaryszewskiej 1). Euglen Bollongino - Lagers Furer, funkcjonariusz niemieckiego Urzędu Pracy, znany był powszechnie z sadyzmu, w szczególności w stosunku do więzionej na Skaryszewskiej młodzieży. W trakcie akcji doszło do starcia z interweniującymi żołnierzami i niemieckimi kolejarzami. W trakcie strzelaniny przybył patrol Schutzpolizei. W walce z nim zginął pchor. Zbigniew Kryst "Wilimowski", zaś st. strz. Jerzy Wnęk "Gozdawa" po walce i wyczerpaniu amunicji popełnił samobójstwo.

Swoimi wspomnieniami podzielił się także 98-letni prof. Stefan Hahn. Z kolei dyrektor IPN Adam Siwek zwrócił się z podziękowaniami do wszystkich, którzy przyczynili się do powstania tej tablicy i upamiętnienia akcji Kedywu AK.

Ostatnią częścią uroczystości było złożenie kwiatów pod tablicą przez delegacje Stowarzyszenia Żołnierzy AK "Żywiciel", prezesa IPN, Rady i Zarządu Dzielnicy Praga-Południe oraz Rady Seniorów Dzielnicy Praga-Południe. Kwiaty złożyły także córki pana Jacka Śniegockiego ps. "Czek", nauczyciele i przedstawiciel samorządu szkolnego żoliborskiego Zespołu Szkół nr 28 im. Synów Pułku, wicedyrektor i uczniowie Technikum Elektronicznego nr 3 im. Żołnierzy Armii Krajowej "Żywiciel" z Żoliborza, mieszkańcy dzielnicy Wawer, społecznicy z Klubu Sąsiada na ul. Skaryszewskiej i inni mieszkańcy.

Na tablicy umieszczono następującą inskrypcję:

W hołdzie żołnierzom 229. plutonu 9. kampanii dywersyjnej "Żniwiarz" (oddziału dywersji bojowej "DB-17") kedywu obwodu II Żoliborz "Żywiciel" okręgu Warszawa Armii Krajowej którzy 8 czerwca 1944 roku u zbiegu ulic Skaryszewskiej i Targowej wykonując wyrok państwa podziemnego za prześladowania i brutalne represje wobec ludności polskiej, zastrzelili Eugena Bollongino, komendanta niemieckiego obozu przejściowego dla polskich robotników przymusowych "dulag" przy Skaryszewskiej 8.

kpr. pchor. Aleksander tyrawski "selim" l. 22
pchor. Zbigniew kryst "wilimowski" l. 19
st. strz. Jerzy wnęk "Gozdawa" l. 20
st. strz. Andrzej Gronowski "Gryf" l. 17
ppor. Witold Lisowski "Zarewicz" l. 22
strz. Jerzy Madaliński "Laryssa" l. 18
kpr. pchor. Jan Rocki "Bratek" l. 17
kpr. pchor. Stanisław Swinarski "Poraj" l. 27
strz. Jacek Śniegocki "Czek" l. 24
kpr. pchor. Adam Wojciński "Rawicz", l. 24

Stowarzyszenie Żołnierzy AK "Żywiciel" i Miłośników ich Tradycji
Urząd Dzielnicy Praga Południe
Instytut Pamięci Narodowej



UD/TJ


Więcej na ten temat


Obiekty


Dodaj komentarz

Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu. Twoja-Praga.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii

Polub nasz fanpage i bądź na bieżąco

Polecamy

Bezpłatne ogłoszenia