Skaryszewska 8

Ulica Skaryszewska 8 - budynek Zespołu Szkół nr 8 na Kamionku w dzielnicy Praga Południe w Warszawie.

Budynek został wzniesiony w latach 1934-1936 na potrzeby Zespołu Szkół nr 3, w którego skład wchodziło IV Męskie Gimnazjum i Liceum im. Gen. Jakuba Jasińskiego.

Od 9 września 1939 roku września do 30 października 1939 roku w budynku działało Schronisko dla Bezdomnych XV okręgu Straży Obywatelskiej. Jego kierownikiem był Stanisław Pstrzoch - mieszkaniec kamienicy pod nr 11.

W połowie października 1939 roku po usunięciu zniszczeń (budynek był dwukrotnie bombardowany) uczniowie rozpoczęli naukę. Jednak już 15 listopada 1939 roku okupacyjne władze niemieckie zakazały działalności dydaktycznej wszelkim szkołom średnim i wyższym. Gmach szkoły został zaadaptowany przez Niemców na obóz przejściowy dla Polaków wywożonych na roboty do Niemiec. Odtąd nauka odbywała się na tajnych kompletach uczniowskich.

Formalnie od 7 lutego 1941 roku w gmachu funkcjonował utworzony przez okupanta przejściowy obóz urzędu pracy, skąd wywożono Polaków na roboty do Niemiec. W obozie na Skaryszewskiej przebywało od tysiąca na kilku tysięcy osób. W obozie panowały dramatyczne warunki: głód, choroby i przemoc strażników. Początkowo do obozu przywożono głównie dorosłych (mężczyzn powyżej 16 roku życia i kobiety powyżej 17), ale w 1944 zaczęto do Rzeszy wywozić także dzieci poniżej 14 roku życia; w obozie miały także miejsce przypadki porodów.

Raz w tygodniu kilkusetosobowe grupy zatrzymanych konwojowano pod strażą na pobliski dworzec, a stamtąd przewożono specjalnymi pociągami do miejsc docelowych na terenie Rzeszy.

Obóz przestał działać w czasie Powstania Warszawskiego. Dziś o obozie przypomina tablica pamiątkowa zawieszona po wojnie na budynku.

W roku szkolnym 1945/46 do niezniszczonej części gmachu przy ul. Skaryszewskiej powrócili uczniowie. Tym razem naukę rozpoczęli tylko chłopcy. Przywrócono szkole charakter męskiego gimnazjum. 4 listopada 1947 roku szkoła obchodziła jubileusz 25-lecia istnienia IV Miejskiego Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. gen. Jakuba Jasińskiego i otrzymała nowy sztandar. Uczniowie złożyli ślubowanie oraz przyjęli "Deklarację ideową ucznia IV Miejskiego Liceum Ogólnokształcącego im. gen. Jakuba Jasińskiego w Warszawie" oraz "Przepisy porządkowe dla uczniów". W szkole wznowiono działalność ważnych w tradycji tej szkoły stowarzyszeń i kół zainteresowań.

W 1948 roku nastąpiła zmiana nazwy na Państwową Szkołę Ogólnokształcącą stopnia licealnego im. gen. Jakuba Jasińskiego. W maju 1950 roku odbyły się ostatnie egzaminy maturalne i szkołę represyjnie zlikwidowano.

Następnie do 1965 roku działa tutaj m.in. Szkoła Podstawowa nr 14, Odzieżowa Szkoła Zawodowa, Liceum Wychowania Przedszkolnego nr 5 i Przedszkole.

W 1965 roku budynek został przekazany na potrzeby Zasadniczej Szkoły Zawodowej Specjalnej nr 53 dla dziewcząt. W 1988 roku patronem szkoły została Anna Gotinowa. W tym samym roku została utworzona Szkoła Specjalna Przysposabiająca do Zawodu nr 2 o dwuletnim cyklu kształcenia dla potrzeb uczniów z upośledzeniem umiarkowanym i sprzężonym.

W 1994 roku na ścianie umieszczono tablicę upamiętniającą IV Miejskie Gimnazjum i Liceum Męskie im. Gen. Jakuba Jasińskiego.

5 grudnia 1996 roku na ternie szkoły zawieszono tablicę upamiętniającą 50-lecie Zasadniczej Szkoły Zawodowej Specjalnej nr 53.

W 1997 roku został utworzony przez Biuro Edukacji Zespół Szkół Specjalnych Nr 3, który w 2007 roku został przekształcony w Zespół Szkół nr 89.

W 2013 roku w trakcie święta ulicy Skaryszewskiej przed szkołą ustawiono krzyż upamiętniający wywózki Polaków na roboty. W 2015 roku na kamieniu umieszczono niewielką tabliczkę informującą o tym fakcie.

Obecnie w skład Zespołu Szkół Specjalnych nr 89 wchodzą dwie szkoły: Zasadnicza Szkoła Zawodowa Specjalna nr 53 im. Anny Gotinowej (od 1.09.2017 r. przekształcona zostanie w Branżową Szkołę I Stopnia Specjalną nr 53) dla młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie w stopniu lekkim, kształcąca młodzież w zawodach i Szkoła Specjalna Przysposabiająca do Pracy nr 3 dla młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie w stopniu umiarkowanym i znacznym, kształcąca w modułach.

Ciekawostki

Obóz przejściowy pojawia się również w treści okupacyjnej piosenki: "Siekiera, motyka, piłka, deska, Ta ulica Skaryszewska. Siekiera motyka i dwie deski, Już jesteśmy na Skaryszewskiej."
W odwecie za cierpienia Polaków 8 czerwca 1944 roku grupa bojowa AK dokonała nieopodal (w narożniku ulic Skaryszewskiej i Targowej) udanego zamachu na komendanta (Eugena Bollongino) obozu na Skaryszewskiej. W wyniku strzelaniny, jaka nastąpiła potem, zginęło dwóch członków podziemia (Zbigniew Kryst ps. "Wilimowski" i Jerzy Wnęk ps. "Gozdawa") oraz jeden niemiecki kolejarz.
Elewacja budynku jest do dziś podziurawiona śladami po pociskach.
- Na Skarszewskiej w pomieszczeniach po słynnym obozie przejściowym w czasie niemieckiej okupacji podczas II Wojny Światowej w latach 50. ubiegłego stulecia była szkoła średnia i przedszkole, do którego miałem zaszczyt uczęszczać, na terenie obecnych błoń stadionowych przy wale średnicowym nasze przedszkole posiadało działkę, na której nauczyłem się sadzić i pielęgnować warzywka, również park Skarszewski i jego piękno poznałem chodząc na spacery jako przedszkolak ze Skaryszewskiej - wspomina internauta.
W 1992 roku Kuratorium Oświaty i Wychowania nadało LXXII Liceum Ogólnokształcącemu na Kamionku przy ulicy Grochowskiej 346/348 imię generała Jakuba Jasińskiego.