Kawęczyńska 12

Kawęczyńska 12Ulica Kawęczyńska 12 - budynek poindustrialny na Szmulowiźnie w dzielnicy Praga Północ w Warszawie.

W latach dwudziestych przy Kawęczyńskiej 12/14 bracia Datyner wybudowali fabrykę o nieznanym przeznaczeniu. Jesienią 1934 roku została tu przeniesiona z Targowej 63 filia żeńskiego Liceum i Gimnazjum im. Marii Konopnickiej. W 1935 roku szkoła usamodzielnia się, stając się XII Państwowym Liceum i Gimnazjum im. Marii Skłodowskiej-Curie.

W 1935 roku budynek rozbudowano o barak mieszczący mieszkania dla woźnych oraz pracownię prac ręcznych. W lipcu 1937 roku wzniesiono drugi barak.

W 1936 roku nieruchomość braci Datyner została zlicytowana. Budynek za kwotę 166 tysięcy kupiła Halina Roesner, która po nadbudowie budynku głównego założyła w nim gimnazjum Roesnerowej nazywane potocznie "szkołą tramwajarzy" lub "tramwajówką".

W 1937 roku XII Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Marii Skłodowskiej-Curie otrzymało lokalizację terenu pod budowę nowego budynku. W 1938 roku na terenie w prostokącie ulic: Targowa, Ratuszowa, Inżynierska i 11 Listopada wzniesiono barak. Był on jak dwa poprzednie na Kawęczyńskiej 12 sfinansowany ze środków Koła Opieki Rodzicielskiej. Przy nowym baraku używanym do zajęć fizycznych znajdował się teren sportowy, w skład którego wchodziły dwa boiska, bieżnie i skocznia.

Aby otrzymać pożyczkę i zgromadzić fundusze na budowę nowego gmachu szkolnego, rodzice uczennic założyli Towarzystwo Budowy Gmachu. Honorowym członkiem Towarzystwa Budowy Państwowego Gimnazjum i Liceum im. M. Skłodowskiej-Curie została żona prezydenta, pani Maria Mościcka. Zebranie organizacyjne Towarzystwa odbyło się na Zamku Królewskim z Warszawie. W skład Towarzystwa weszli dyrektorzy i prezesi Banku Gospodarstwa Krajowego i Banku Rolnego, a także dyrektor finansowy z Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Projektantami nowego gmachu byli architekci Żakowski i Ponikiewska. Po zatwierdzeniu planów budowy gmachu Towarzystwo opłaciło je, mając promesę na długoterminową pożyczkę, której gwarantem było Ministerstwo WRiOP. Budowa miała zostać zakończona w sierpniu 1941, gdyż wtedy wygasał termin dzierżawy budynku przy ul. Kawęczyńskiej 12.

Uroczystość wmurowania mamienia węgielnego przewidziano na dzień 9 września 1939. Wybuch wojny udaremnił wszystkie plany.

Pierwsze dni wojny upłynęły na zabezpieczaniu sprzętu szkolnego i wyposażenia szkolnych pracowni. W dniu 11 września od bomby zapalającej spłonęły wzniesione przy Kawęczyńskiej dwa baraki (mieszkanie woźnych, sala prac ręcznych, dwie klasy, izba harcerska).

Nauka w szkole przy Kawęczyńskiej 12 rozpoczyna się w pierwszych dniach października, jednak z 400 zapisanych do szkoły uczennic na zajęcia zgłosiło się zaledwie 281 (podobnie rzecz się miała w państwowej szkole męskiej na Pradze, gdzie zajęcia rozpoczęto z jedną szóstą zapisanych do szkoły uczniów). Najwięcej młodzieży ubyło w klasach pierwszych. Po zlikwidowaniu w pierwszych tygodniach okupacji Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, po zamknięciu szkół średnich i likwidacji Kuratorium resztki administracji szkolnej urzędowały w Stadtschulamcie przy ul. Daniłowiczowskiej.

W pierwszych dniach listopada było już wiadomo, że należy oczekiwać likwidacji polskiego szkolnictwa średniego ogólnokształcącego. Trzeba bvło niezwłocznie zabezpieczyć biblioteki i pomoce szkolne, by w razie konieczności móc kontynuować nauczanie na tajnych Kompletach. Dyrektor XII LO pani Zanowa wraz z nauczycielkami i uczennicami zajmuje się wynoszeniem ze szkoły pomocy naukowych; między 8 a 15 listopada zabierane dyskretnie ze szkoły pomoce przyrodnicze, przyrządy fizyczne, mikroskopy, mapy, większe tablice biblioteczki znajdują nowe miejsce; mikroskopy i większe tablice są przenoszono do prywatnej szkoły pani Rzeszotarskiej, zaś reszta trafia pod opiekę uczennic. Wiosną 1945 wszystko wróci niemal w całości do nowo organizowanej szkoły przy Obrońców 31 na Saskiej Kępie.

Piętnastego listopada wszystkie szkoły warszawskie zostają zamknięte pod pretekstem epidemii. Niemcy zezwalają na istnienie szkół powszechnych, obejmujących - wzorem systemu niemieckiego - także klasy VII i VIII. Z pomocą pani Jadwidze Zanowej przychodzi przełożona Helena Rzeszotarska, która w swojej szkole przy ul. Konopackiej 4 tworzy fikcyjne klasy VII i VIII szkoły powszechnej. W rzeczywistości są to uczennice klas I i II gimnazjalnych, wychowawczynią klasy I zostaje pani Daabowa i to ona w najbliższych latach przejmie odpowiedzialność za tajne nauczanie w szkole pani Rzeszotarskiej.

Wiosną 1940 pierwsza wojenna matura odbywa się na Mazowieckiej 12, w szkole podstawowej pani Emilii Szteinbok (egzaminy pisemne) i w prywatnych mieszkaniach na Pradze (egzaminy ustne).

We wrześniu 1940 pojawił się problem pomieszczeń szkolnych. Po wstępnych niepowodzeniach dwa praskie zespoły szkolne (gimnazjum im. Władysława IV i gimnazjum im. Marii Skłodowskiej-Curie) uzyskały lokal w baraku-stajni dla chorych zwierząt w Instytucie Weterynarii na Grochowskiej. Uczennice ze "Skłodowskiej" miały się uczyć na ranną zmianę, uczniowie od "Władysława IV" na popołudniową. Dla kolejnej grupy dziewcząt z klasy I gimnazjalnej, niemieszczącej się już w szkole pani Rzeszotarskiej, znalazło się miejsce w szkole powszechnej prowadzonej przez panią Iruską przy ul. Inżynierskiej 10. Łaciny i historii dziewczęta uczyły się na tajnych kompletach. Tak więc klasy gimnazjalne pobierały nauki pod przykrywką oddziałów VII i VIII szkoły powszechnej (przy Konopackiej 4 i przy Inżynierskiej 10), natomiast klasy licealne - na kursach, oficjalnie zawodowych: higieny i weterynarii na Grochowskiej, wychowana przedszkolnego w szkole gospodarstwa domowego przy Obrońców 25, introligatorstwa, fotografii i malarstwa w dokształcającej szkole zawodowej przy Brackiej 18, później także bieliźniarstwa w II Miejskiej Szkole Zawodowej oraz krawiectwa w III Miejskiej Szkole Zawodowej przy ul. Białostockiej 4.

W okresie okupacji Kawęczyńska 12 stała się punktem zbiorczym młodzieży wywożonej na roboty do Niemiec.

We wrześniu 1944 roku dowództwo Armii Czerwonej zajęło budynek na siedzibę komendy oraz Trybunał Wojenny, mieściła się tu również Prokuratura Warszawskiego Okręgu Wojskowego. Oznacza to, że w tym miejscu ferowane były wyroki, prowadzone przesłuchania, które w wykonaniu sowieckich aparatów represji były wyjątkowo brutalne.
Z uwagi na zajęcie budynku przez Armie Czerwoną nauką odbywa się przy Ząbkowskiej 43 i podziemiach Bazyliki.

W styczniu 1945 roku szkoła wraca do budynku przy ulicy Kawęczyńskiej 12.

W marcu 1945 dyrektor Jadwiga Zanowa otrzymuje zrujnowaną willę przy Obrońców 31. W odgruzowywaniu nowej siedziby szkoły biorą udział zarówno nauczyciele, jak i uczennice. Po niezbędnych remontach i przeróbkach koniecznych do zaadaptowania willi na potrzeby szkolne oraz po odzyskaniu rozproszonego na czas okupacji mienia szkolnego, Państwowe Gimnazjum i Liceum im. Marii Skłodowskiej-Curie wznawia pracę. Pierwsze powojenne świadectwa maturalne noszą datę 5 VIII 1945.

W budynku przy Kawęczyńskiej 12 zostaje utworzone od 10 września Państwowe Praskie Gimnazjum i Liceum Żeńskie. Wciąż wzrastająca liczba uczniów (ponad 400 dziewcząt) zmusiła do zmiany budynku. We wrześniu 1958 roku szkołę przeniesiono do nowego budynku Liceum im. Chrobrego przy ulicy Objazdowej 3.

Przez kolejne lata obiekt pełnił funkcję hotelu OHP.

W 1967 roku na części dawnej zabudowy ułożono tory tramwajowe.

1 października wspólnym wysiłkiem uczniów i nauczycieli uruchomiano w dniu 1 października Szkołę Podstawo dla Dorosłych nr 16 która w dniu 1 września 2000 roku została przekształcana w Gimnazjum dla Dorosłych.

W tym samym roku z uwagi na zagrożenie budowlane i zły stan dachu wyłączone z użytkowania zostało ostatnie piętro budynku.

Od 13 czerwca 2006 roku Gimnazjum nr 69 nosi im. płk. Z. Rylskiego "Hańczy" a dwa lata później szkoła otrzymała sztandar.

31 sierpnia 2015 roku uchwałą nr LIII/166/2014 podjętą przez Radę Warszawy placówka oświatowa została zlikwidowana.

We wrześniu 2019 roku budynek został wpisany do rejestru zabytków.

TJ/PE/CC/SA/"Panienki z Saskiej Kępy" Małgorzata Malewicz



Ciekawostki

  • Przed wojną nauczycielkami fizyki i chemii były dawne asystentki wielkiej uczonej - panie Smorawińska i Rammowa.
  • Była to pierwsza w powojennej Warszawie szkoła średnia dla dziewcząt, gdzie uczono również jak gotować i szyć, niezależnie od sztuki pielęgnowania niemowląt i racjonalnego odżywiania. Była to szkoła, jak określano "bliżej życia".
  • Przy bramie wjazdowej zachowane pachołki ochronne.
  • Jesienią 2011 roku na murku tuż obok szkoły powstał mural "Herby klubowe".
  • Mężem Jadwigi Zanowej, był wnuk Tomasza Zana.


Więcej na ten temat


Obiekty


Instytucje


Galeria







Wasze komentarze

64x64

Sey napisał:

To byłby świetny budynek dla domu kultury albo ogniska pracy pozaszkolnej. Tego bardzo brakuje w tej okolicy. Szkoda, że h miejsce stoi puste.
2020-03-08 18:22

Dodaj komentarz

Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu. Twoja-Praga.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii

Polub nasz fanpage i bądź na bieżąco

Polecamy

Bezpłatne ogłoszenia