Fabryka Czekolady "E. Wedel"

Fabryka Czekolady "E. Wedel" na Kamionku w dzielnicy Praga Południe powstała z inicjatywy Jana Wedla w latach 1927-30 wg proj. arch. Napoleona Czerwińskiego.

Historia firmy zaczęła się jednak znacznie wcześniej, bo już w 1851 roku przy Miodowej 12 w Warszawie Karol Wedel otworzył własny sklep , a przy nim parową fabrykę czekolady pod nazwą: Parowa Fabryka Czekolady p.f. "C. E. Wedel".

W 1865 roku przejął ją Emil Wedel. W 1870 roku przeniósł siedzibę na ulicę Szpitalną i po modernizacji znacznie rozszerzył zakres produkcji.

Obok obecnych budynków fabryki tuż obok południowej rogatki Grochowskiej w latach 20-tych XX wieku powstał budynek administracyjno-mieszkalny, w którym znajdowało się mieszkanie Wedla. W elewację wkomponowany został ornament w stylu art déco z inicjałem EW - Emil Wedel. Litery sprawiają wrażenie, jakby wyciśnięto je na torciku wedlowskim.

Od 1927 roku Jan Wedel rozpoczął wznoszenie na Pradze nowej fabryki. Zabudowania z szarej cegły z imponującą wieżą z zegarem powstawały etapami i co roku oddawany był jeden blok produkcyjny, kolejno wyprowadzany z ul. Szpitalnej. Maszyny do produkcji słodkości zostały sprowadzone z Niemiec i Francji.

W 1932 roku firma stała się spółką akcyjną, której kapitał zakładowy wynosił 6,5 tys. zł i składał się z 13 tys. akcji po 500 zł. Większość akcji skupiła w swoich rękach rodzina Wedla.

W latach 1940-1944 fabryka pracowała także dla potrzeb okupanta niemieckiego, lecz pomimo licznych represji załoga fabryki podejmowała akty sabotażu. Dzięki niej udaremnione zostały niemieckie plany wysadzenia wszystkich obiektów fabrycznych w powietrze, choć część budynków fabrycznych od strony ulicy Lubelskiej uległa zniszczeniu w czasie Powstania Warszawskiego.

W 1949 roku zakłady mimo protestów załogi znacjonalizowano, ale słynnej marki nie chcieli się pozbyć nawet komuniści - przyjęli nazwę Zakłady Przemysłu Cukierniczego im. 22 Lipca, dawny E. Wedel, a słodycze opatrywali podpisem właściciela (który do dziś widnieje m.in. na każdej kostce wedlowskiej czekolady).

W okresie Polski Ludowej fabryka specjalizowała się w produkcji czekolad, czekoladek, cukierków, chałwy, sezamek, herbatników, wafli, tortów pralinowych oraz wielu innych wyrobów cukierniczych poszukiwanych w kraju i eksportowanych do 30 państw Europy, Ameryki, Afryki, Australii i na Bliski Wschód.

W 1989 roku powrócono do pierwotnej nazwy i przystąpiono do procesu prywatyzacji zakładu.

W 1991 roku najsłynniejsza firma Wedel została przejęta przez PepsiCo. i trafiła na parkiet giełdy w Warszawie.

W 1997 PepsiCo. postanowiło wycofać akcje E.Wedel S.A. z warszawskiej giełdy. Spółka akcyjna przekształciła się w holding 4 spółek z ograniczoną odpowiedzialnością: Jedyna (czekolady), Delicja (ciastka), Syrena (cukierki) i Frito Lay Poland (słone przekąski).

W 1999 roku prawa do marki E. Wedel otrzymała brytyjska spółka Cadbury, a przedsiębiorstwo zaczęło działać pod firmą Cadbury Wedel. Tradycyjny charakter obu firm podkreślały podpisy właścicieli.

Od 2004 roku powstawały i działają do dziś, wzorowane na przedwojennej tradycji pijalnie czekolady i cukiernie E. Wedel. W tym samym roku aleja piesza na tyłach fabryki otrzymał patrona "Aleja Emila Wedla".

W 2007 roku został zapoczątkowany remont fabryki przy ulicy Zamoyskiego.

W styczniu 2010 roku spółka Cadbury Wedel została kupiona przez amerykański koncern spożywczy Kraft Foods; Komisja Europejska nie chcąc dopuścić do zmonopolizowania przez Krafta rynku czekolad w Polsce, nakazała sprzedaż Wedla (logo, sklepów, sieci pijalni czekolady i fabryki w Warszawie). Przetarg trwał do końca czerwca 2010 roku - nowym właścicielem został japoński koncern wielobranżowy LOTTE Group.

Obecnie w odnowionej fasadzie budynku funkcjonują już nowe laboratoria, linia Ptasiego Mleczka, nowe pomieszczania socjalne dla pracowników, nowe biura, jak również unikatowa pracownia ręcznie tworzonych pralin, które można kupić w sieci Pijalni Czekolady E.Wedel.

Na aktualnie oferowany asortyment E.Wedel wchodzą dobrze znane: ptasie mleczko, torcik wedlowski, mieszanka wedlowska, sezamki, chałwa, wafle, lizaki, cukierki, żelki, czekoladowe batoniki i czekolady oraz kakao.

TJ/WI

Ciekawostki

W 1862 roku Karol Wedel przekazał firmę swojemu synowi Emilowi jako... prezent z okazji ślubu.
Aby zapobiec klonowaniu swojej marki przez wyroby pirackie Emil Wedel zdecydował się swoje wyroby... podpisywać!
W latach 20-tych XX wieku zakłady Wedla rywalizowały z firmą Fush. Wedel reklamował swoje karmelki: "100 smaków, a każdy inny", Fuchs ripostował: "100 smaków, każdy naturalny".
W okresie międzywojennym pracownicy zakładów byli objęci szeroko zakrojoną akcją socjalną, mieli do dyspozycji żłobek dla dzieci i przedszkole, przychodnię, wczasowisko w Świdrze i klub sportowy "Rywal" z kilkunastoma sekcjami; działało też kółko teatralne; budowane były domy dla pracowników.
W fabryce na Kamionku powstały powstały receptury słynnego Ptasiego Mleczka, Mieszanki Wedlowskiej, a także czekolady Jedyna.
W 1936 roku fabryka zakupiła samolot typu RWD-13, rozwijający prędkość 210 km/h, mogący pokonać dystans 600 km bez lądowania i poboru paliwa. Do Francji produkty dostarczane były bez obciążania adresatów kosztami.
Ciekawostką jest fakt, iż pomysł wysadzenia fabryka Wedla podsunął Niemcom proboszcz pobliskiego kościoła ksiądz Dąbrowski - ratując tym samym swoją świątynię na Kamionku.
Już 10 listopada 1944 roku fabrykę opuściła pierwsza partia słodyczy - 80 - kilogramowa paczka karmelków nadziewanych z ręcznie napędzanej maszyny Manag, którą wysłano do Lublina do dyspozycji PKWN.
Na tej fabryce 18 listopada 1945 roku zabłysnął pierwszy powojenny warszawski neon.
Zakłady Przemysłu Cukierniczego "22 Lipca" w Warszawie składały się w okresie PRL z 4 fabryk: Zakład 22 Lipca, dawniej E. Wedel, Zakład Syrena, dawniej F. Fuchs (dołączony w 1960), Zakład Milanówek, dawniej F. Pomorski, Zakład produkcji pieczywa Płońsk.
Jan Wedel słynął z dobroczynności. Z odszkodowania, które otrzymał za bezprawne używanie jego nazwiska przez państwową firmę, ufundował srebrne tło dla krzyża w ołtarzu kościoła ewangelicko-augsburskiego św. Trójcy przy pl. Małachowskiego. J. Wedel ufundował także pomnik I. Paderewskiego w Parku Ujazdowskim w Warszawie. Nie sposób wyliczyć licznych innych fundacji, przekazów celowych i pomocy indywidualnej.
W latach 90-tych XX wieku na tyłach fabryki udostępniono ujęcie wody oligoceńskiej. Zostało zlikwidowane w 2006 roku.