Bazylika katedralna św. Michała i św. Floriana

Świątynią, którą niektórzy mieszkańcy Pragi nazywają „katedrą praską" jest kościół, którego pełna nazwa brzmi Bazylika katedralna św. Michała i św. Floriana, przy ul. Floriańskiej.

Jest to neogotycka świątynia, wzniesiona na przełomie XIX i XX wieku z funduszów społeczeństwa praskiego i składek z całej Polski. Znakomity architekt Józef Dziekoński, twórca kilkudziesięciu kościołów w Polsce, uznał właśnie kościół Św. Floriana za swoje największe osiągnięcie.

Kościół Św. Floriana liczy się w historii architektury sakralnej w Polsce, jako wzorcowa budowla neogotycka. Stała się ona w istocie tematem zapożyczeń architektonicznych dla wielu kościołów w Polsce. Architekt J. Dziekoński w swym dziele nawiązał do tego, co ówcześni historycy sztuki nazywali „gotykiem nadwiślańskim", czyli odtworzył w neogotyku formy narodowe.

Kościół Św. Floriana ma także swoje znaczenie urbanistyczne, ponieważ ustawiony został na placu przy głównej osi komunikacyjnej Pragi. Nadał też całej dzielnicy charakter wiążący z kulturą zachodnioeuropejską, zmniejszając w tej części Pragi zdominowanie, jakie ustanowiła wzniesiona cerkiew prawosławna oraz liczne budynki administracji carskiej.

75 metrowe wieże i sama bryła kościoła Św. Floriana, również obecnie; mimo wysokościowej zabudowie obrzeżnej, panują niepodzielnie w tej części miasta.

Kościół wybudowany został, jako bazylikowy, trzynawowy z transeptem, nad którym wznosiła się sygnatura. Wymurowany był z cegły - kształtowej z elementami dekoracyjnymi piaskowymi. Również wnętrze kościoła utrzymane było w fakturze ceglanej. Dopełniała ją polichromia braci Strzałeckich.
Firma ta zatrudniała wówczas wybitnych młodych malarzy, przeważnie uczniów ze szkoły Gersona. W oknach z ceglanymi maswerkami, obsadzone były witraże. W wystroju wyróżniały się neogotyckie ołtarze.

Wnętrze kościoła było w okresie międzywojennym stale uzupełniane, początkowo pod autorskim nadzorem prof. Dziekońskiego, a po jego śmierci, jego ucznia prof. Zdzisława Mączyńskiego, późniejszego zasłużonego wiceprezesa Rady Prymasowskiej Odbudowy Kościołów Warszawy.
W latach trzydziestych wieże kościoła Św. Floriana zaczęły się rysować. Przyczyną był wybuch w Cytadeli warszawskiej w 1923 r. kiedy siła podmuchu przesunęła ceglaną konstrukcję hełmów. Niezależnie od tego, teren na którym stał kościół, miał niekorzystny układ. Komisja działająca z ramienia kościoła i miasta, powzięła decyzję zdjęcia ceglanych hełmów. Prasa wiele wówczas pisała o „warszawskiej Notre Damę" i o walorach architektonicznych tej wspaniałej świątyni.

W 1926 r. bł. ks. Ignacy Kłopotowski podjął budowę nowej plebanii przy kościele św. Floriana i 3 lata później budowę domu parafialnego.

W 1939 r. kościół poniósł stosunkowo małe straty, ale w 1944 r. po zgnieceniu powstania w Pradze wycofujący się Niemcy wysadzili świątynię w powietrze. Musieli jednak minować ją dwukrotnie. Pierwszemu wybuchowi nie poddały się bowiem solidnie wybudowane mury i dopiero po drugim runęły wieża, sklepienia i mury zewnętrzne, kolumny i części krypt. Na dwóch Miarach zewnętrznych ocalały tylko figury patronów kościoła: Św. Floriana i Św. Michała.

W 1947 r. ludność Pragi z inicjatywy ówczesnego proboszcza, znanego prefekta szkół warszawskich Ks. Feliksa de Ville, spontanicznie przystąpiła do odbudowy świątyni. Plany rekonstrukcji wykonał prof. Stanisław Marzyński, modyfikując nieco projekt J. Dziekońskiego. Wprowadził w prezbiterium wewnętrzne umocnienia żelbetowe, podniósł dachy nad prezbiterium, ubogacił sygnaturę koroną NMP. Do 1951 r. wykonano nawę główną, zakrystię i kaplicę pogrzebową. Prace późniejsze prowadzone przez proboszcza Ks. Stanisława Wierzejskiego trwały etapami aż do 1970 r. kiedy to ukończono wieżę wraz z hełmami o konstrukcji stalowej, kryte blachą miedzianą. Roboty prowadzili budowniczowie: Mieczysław Rechnio i Edward Zdziarski.

W trakcie odbudowy, ze względu na duże wartości historyczne i plastyczne, Urząd Konserwatorski uznał kościół Św. Floriana za zabytek kultury narodowej. Zwiedzając kościół warto zwrócić uwagę na architekturę zewnętrzną i wewnętrzną, starannie wykonaną pod względem technicznym. Zakrystia wyposażona została w stolarkę, wykonaną przez nieżyjącego już Starszego Cechu Stolarzy Kazimierza Wrzesińskiego, a także w ręcznie kutą kowalszczyznę przy drzwiach i ambonie. W kościele szerzy się kult Miłosierdzia Bożego przed umieszczonym w transepcie obrazem, słynącym łaskami.

Ze starych rzeźb na postumencie w nawie zwraca uwagę drewniana barokowa figura Św. Floriana, która dziwnymi losami wojny, zawędrowała do tej świątyni.

Wartości sakralne wnętrza kościoła zostaną spotęgowane, kiedy zainstalowane będą witraże i wykonana zostanie polichromia fragmentów nie licznych, które ocalały. Będzie to nawiązanie do dawnej gamy kolorystycznej utrzymanej w barwach błękitnych i złotych. Wychodząc z kościoła, warto zwrócić uwagę na wyniosły budynek plebanii.

Od 1992 r. kościół jest katedrą diecezji warszawsko-praskiej a w 1997 uzyskał tytuł bazyliki mniejszej.

W listopadzie 1994 r. przed kościołem odsłonięto kamień poświęcony ofiarom rzezi Pragi z 1794 r., a w sierpniu 2005 pomnik bohaterskiego kapłana ks. Ignacego Skorupki.

LD/TP

Ciekawostki

Nad głównym wejściem do kościoła umieszczono mozaikę w herbem Pragi.
Od lutego 1941 roku przy Floriańskiej 3 w budynku przy kościele służącym obecnie za kaplicę, istniał jawny teatr Miraż. Był to kontynuator Mirażu działającego przy ul. Dzikiej 9 w latach 1940–1941. Właścicielami tego sporego, bo liczącego 600 miejsc, teatru byli kolejno Adam Seń, Kamienobrodzki, niejaka pani Simon, a potem znowu Seń. W ciągu niespełna 4 lat istnienia Miraż wystawił imponującą liczbę 90 przedstawień.Jego działalność przerwało dopiero Powstanie Warszawskie,