Fabryka maszyn młyńskich C. Skoryna

Dawna fabryka maszyn młyńskich C. Skoryny mieściła się przy ulicy Olszowej 14 na Starej Pradze w Warszawie.

Jakub Skoryna w roku 1794 założył przy ul. Brukowej nr hip. 409 (obecnie wschodni narożnik ulic Okrzei i Panieńskiej) fabrykę kamieni młyńskich. Miał on trzech synów: Michała Nikodema, Krystiana Walentego i Józefata Władysława

Fabrykę kamieni młyńskich przejął czwarty z synów Krystiana - Cezary (Cezariusz) Franciszek Feliks (1840-1903), postać niezwykle zasłużona dla Pragi.

Oprócz kamieni i przyborów młyńskich wytwarzał on również, jako jeden z pierwszych w Królestwie Polskim, maszyny młynarskie różnego rodzaju, a również i motory parowe i wodne, zaś od roku 1890 także turbiny wodne systemu Francisa, przystosowane do napędu średnich i dużych młynów przemysłowych. Skoryna sprowadził ze Śląska kamieniarza Henryka Hartwiga, który we Francji opanował sztukę wytwarzania kamieni młyńskich z krzemienia. Na Pragę sprowadzano z miejscowości Laferte pod Nancy zwietrzały krzemień, który posiadał szczególne właściwości: ostre brzegi żaren doskonale ścierały ziarno, natomiast wewnętrzne pory zawierały powietrze, które ochładzało mielony materiał. Kamienie te były znane i cenione w całej Polsce i niektóre z nich przetrwały jeszcze w starych wiatrakach.

Firma budowała również kompletne młyny, opracowywała plany i kosztorysy oraz prowadziła sprzedaż zagranicznych wyrobów młyńskich. Cezary Skoryna intensywnie rozwijał zakład, wprowadzając do produkcji własne wynalazki. Dbał również o reklamę - publikował ilustrowane prospekty. W roku 1885 firma liczyła 100 pracowników i osiągała 500 tys. rubli rocznego dochodu. Skoryna założył filie m.in. w Petersburgu i Czelabińsku, a jego wyroby uzyskały liczne nagrody na wystawach przemysłowych. Około roku 1890 Fabryka Maszyn i Kamieni Młyńskich C. Skoryna i Spółka przeniosła się do nowych zabudowań przy ul. Olszowej 14.

Cezary Skoryna zmarł w kwietniu 1903 r. w Nałęczowie, pochowany został na Cmentarzu Bródnowskim. Fabryka maszyn i kamieni młyńskich była prowadzona przez jego rodzinę do roku 1914, kiedy to sprzedano ją Emilowi Rauerowi i P. Kozłowskiemu.

Ten najstarszy praski zakład przemysłowy został zlikwidowany w roku 1918. Jarosław Zieliński podaje, że przedsiębiorstwo pod tym adresem działało nadal w okresie międzywojennym, znane jako Towarzystwo Akcyjne Wytwórni Maszyn "Młynotwórnia". Jak wskazuje artykuł z ówczesnej prasy, stało się w rzeczywistości oddziałem spółki Towarzystwo Akcyjne Wytwórni Maszyn Młyńskich "Młynotwórnia" z siedzibą w Poznaniu.

Budynki fabryczne przy Olszowej 14 zostały zburzone w 1944 i nie nigdy nie odbudowane. Obecnie nie ma po nich już śladu. Jednak kamienie młyńskie z ul. Olszowej na Pradze zachowały się do dziś po prawie 100 latach w starych młynach.

Andrzej Haratym/TJ

Ciekawostki

Krystian Skoryna pozostawił z dwóch małżeństw ośmiu synów i jedną córkę. Pomnik na Cmentarzu Kamionkowskim, z przedstawieniem herbu Sielawa i napisem "Obywatel Przedmieścia Pragi" wystawiła mu żona, która po jego śmierci prowadziła na wyżej wymienionej posesji przy ul. Brukowej (obecnie Stefana Okrzei) szynk i zajazd. Na wspomnianym cmentarzu znajdują się jeszcze cztery nagrobki Skorynów: Józefata Władysława, Ludwika Radomiła (1839-1865), syna Krystiana i Klary oraz Jakuba (+1897), zapewne syna Józefata.
Cezary Skoryna działał również na polu społecznym. Opiekował się biednymi na Pradze, udzielał taniego kredytu drobnym handlarzom i przekupniom, działał również na polu charytatywnym jako członek Archikonfraterni Literackiej przy katedrze św. Jana Chrzciciela. Był przewodniczącym komisji, która zajmowała się poszukiwaniem miejsca na nowy cmentarz na Pradze, a następnie wyznaczała jego teren - chodzi tu o Cmentarz Bródzieński (Bródnowski). Działał również w komisji, która opiekowała się praskimi terenami zielonymi i doprowadziła do powstania kilku parków i zieleńców. Wchodził ponadto w skład komisji poborowej, delegowany tam przez obywateli miasta Warszawy. Oprócz wspomnianych terenów fabrycznych posiadał także kilka domów na Pradze (m.in. Panieńska 6 i 8).
W trakcie rozpoczętej w 2016 budowy budynku wielorodzinnego na posesji Olszowa 14 inwestor wykopał i wywiózł pozostałości zabudowań fabrycznych. Powstały kontrowersje, czy znajdowały się wśród nich elementy zabytkowe bądź o wartości historycznej. O sprawie doniosły media, informując, że stołeczny konserwator zabytków skierował sprawę do prokuratury.

Więcej na ten temat

Obiekty

Olszowa 14

Wasze komentarze

Michał napisał:

Mam w swojej kolekcji mlewnik młyński z tej fabryki. Szacowany wiek mlewnika na ok. 140 lat

2021-12-28 16:42

Dodaj komentarz

Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu. Twoja-Praga.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii

Fabryka maszyn młyńskich C. Skoryna

Ciekawostki

Więcej na ten temat

Obiekty

Wasze komentarze

Michał napisał:

Dodaj komentarz

Najnowsze informacje

Jak Feniks z popiołów. Relikt dawnego młyna wrócił na Brzeską

Drużyna Mikołaja w Galerii Wileńskiej

Jak inwestować w złoto fizyczne i czy warto to robić?

Kiedy remont ulicy Podolskiej? Temat nierozwiązany od wielu lat

Przed nami dwa etapy frezowania jednego pasa ulicy Grochowskiej

Grudzień 2023 w Domu Kultury "Praga"

Najczęściej czytane

Warszawska Fabryka Farb Graficznych

Zakłady Przemysłu Odzieżowego CORA

Fabryka Czekolady "E. Wedel"

Spółdzielnia Inwalidów Przemysłu Cukierniczego "Walter"

Stalownia Praska - Zbrojownia nr 2

Państwowe Zakłady Tele-i Radiotechniczne "Dzwonkowa"

Polub nasz fanpage i bądź na bieżąco

Baza firm (3308)

Baza instytucji

Polecamy

Bezpłatne ogłoszenia

O nas

Nawigacja

Patronaty

Konto