Okrzei

Ulica Stefana Okrzei na Starej Pradze w dzielnicy Praga Północ w Warszawie biegnie od ulicy Targowej do Wybrzeża Szczecińskiego.

Dawna droga narolna biegnąca od Wisły i przechodząca w trakt ul. Ząbkowskiej. W XVI wieku, kiedy grunty należące do osady Targowe Wielkie podzielono pomiędzy Pragę i Kamion ulica wraz ze swoim przedłużeniem - ul. Ząbkowską - stała się ich granicą.

Przed 1775 zyskała na znaczeniu, ponieważ prowadziła na Most Ponińskiego oraz późniejsze mosty łyżwowe. Dzięki temu ulica szybko zyskała murowaną zabudowę, a także jako jedna z pierwszych na Pradze posiadała bruk. Stąd pochodzi jej pierwsza nazwa - Brukowana.

W 1794 roku w narożniku ulicy Brukowej (dziś Okrzei) i Panieńskiej Jakub Skoryna założył fabrykę kamieni młyńskich (w 1890 roku została przeniesiona na ulicę Olszową 14).

Ze względu na budowę fortyfikacji podczas wojen napoleońskich zniszczono dużą część Pragi i w związku z tym również zabudowań na ulicy Brukowanej. Ulicę odbudowano i mimo poprowadzenia mostów łyżwowych na sąsiednią ulicę Brukową (obecnie ks. Kłopotowskiego) wciąż powstawały tutaj zakłady przemysłowe i usługowe, a także liczne kamienice związane z okoliczną społecznością żydowską. Mniej więcej w połowie XIX wieku doszło do zmiany nazw ulic i Brukowaną zmieniono na Brukową (po ulicy sąsiedniej, nazywanej po zmianie Szeroką).

Przedwojenną Brukową charakteryzowały dwie dziedziny: handel opałem i ślusarstwo. Dobrze zarabiający pracownicy fabryki wyrobów metalowych "Wulkan" otwierali tu własne, małe zakłady rzemieślnicze, a dogodna komunikacja w postaci kolejki wąskotorowej sprzyjała handlowi opałem.

Na placu po wschodniej części ulicy znajdował się plac rzeźni miejskiej, na co wskazuje nazwa jednej z bocznych ulic - Krowia. Na rogu z Brukową stał postawiony w 1899 roku gmach szlachtuzu (nie przetrwał do dzisiaj).

W latach 1944-46 ulica stanowiła dojazd do mostu wysoko wodnego.

Około 1948 roku jej patronem stał Stefan Okrzeja - działacz niepodległościowy, członek PPS stracony na stokach Cytadeli.

Na początku lat 50-tych XX wieku na ulicy Jagiellońskiej róg Okrzei stanął m.in. Powszechny Dom Towarowy oraz nieco wcześniej Kino Praha.

Dnia 17 stycznia 1985 roku u zbiegu Okrzei i Wybrzeża Szczecińskiego odsłonięto Pomnik Kościuszkowców.

W 1999 roku pod nr 1a u zbiegu z ulicą Panieńską oddano do użytku 15 kondygnacyjny biurowiec "Dominanta Praska".

W latach 1999-2001 pod nr 23 spółka Juvenes zbudowała budynek apartementowo-usługowo w którego projekt włączyła zabudowę dawnego młyna parowego M. Rubinsteina.

W dniach 16-18 listopada 2012 roku na ścianie kamienicy pod nr 5 powstał mural "Powstanie Warszawskie 1944".

W latach 2015-2016 pod nr 18 została zrealizowana inwestycja deweloperska - Manufaktura Praska. W trakcie jej realizacji w dniu 28 marca 2015 zostały zdemontowane kapliczka i krzyż. Po dokonanej konserwacji w dniu 17 maja 2018 roku zostały poświęcone w nowej lokalizacji na podwórku przy Okrzei 5.ÂÂ

WI/DW/WB/TJ

Ciekawostki

Na ulicy Okrzei pod numer 26 skupił swoje zainteresowania Henryk Stifelman jeden z wybitnych architektów początku XX w. To według jego projektu wybudowano kamienicę, zwaną potocznie "pod sowami" lub "pod nietoperzami" z racji ozdób na elewacji. Na samym narożniku - w kształcie baszty - zachował się do dziś półokrągły wykusz.
W tej samej kamienicy jak wspominał varsavianista Jerzy Kasprzycki, przed ostatnią wojną na parterze domu znajdowała się restauracja "U Abra-ma", należąca do Abrahama Kronenberga. Właściciel ten, nękany przez nacjonalistycznych bojówkarzy, którzy z upodobaniem niszczyli szyld restauracji, ostatecznie miał zmienić własne imię i nazwę lokalu na "U Adolfa", a podobno zbiegło się to z przejęciem władzy w Niemczech przez Hitlera.
W 1997 roku próbowano nieskutecznie zmienić patrona ulicy na kardynała Aleksandra Kakowskiego.
Na ulicy Okrzei nr 2 miało swoją pierwszą siedzibę Towarzystwo Przyjaciół Pragi. Pierwszym prezesem 11 maja 1915 roku został Antoni Krzyczkowski.
Na rogu ulicy Okrzei i Wrzesińskiej znajdował się cmentarz i drewniany kościół św. Stanisława na Skaryszewie.

Więcej na ten temat

Obiekty

Firmy i Instytucje

Galeria

Wasze komentarze

2018-06-18 12:37 Marcin napisał:

Na rogu Okrzei (Brukowej) i Wrzesińskiej są ślady po restauracji, którą prowadził Hersz Odoner. na narożnej ścianie są ślady po drzwiach, ktorymi wchodziło się do sutereny. Co ciekawe, wzdłuż ściany na Wrzesińskiej pozostały liczne kółka do wiązania koni. Slad po dawnym targu, o którym pisał Prus w "Lalce".

2014-08-04 19:47 Zakapior napisał:

Haha, Okrzei to była Brukowa, a Kłopotowskiego (wcześniej Wójcika) to była Szeroka ...