Jagiellońska

Ulica Jagiellońska podzielona na wyraźne dwa odcinki. Pierwszy, o bogatej historii, zaczyna się przy ul. Marcinkowskiego i kończy na rondzie Starzyńskiego. Drugi, który niegdyś stanowił wylotową szosę Petersburską, inaczej Koweńską, biegnie od torów kolejowych na północ do mostu Grota Roweckiego.

Nazwa Jagiellońska pojawiła się dopiero w 1919 roku w II Rzeczpospolitej nawiązuje w sposób oczywisty do dynastii królów polskich.

Przeprowadzona początkowo jako trakt ok. 1820 roku - w czasie, kiedy powstał pierwszy w dziejach Pragi plan uregulowania ulic Jakuba Kubickiego. W XIX w., podobnie jak Targowa, była miejscem targów. Odgrywała ważną rolę komunikacyjną ze względu na bliskie sąsiedztwo drewnianego mostu. Ranga jej zmalała dopiero po wybudowaniu mostu Kierbedzia, Kiedy to jej funkcje przejęła ulica Aleksandrowska, dziś aleja Solidarności

Odcinek od Aleksandrowskiej do Ratuszowej nosił nazwę Szerokiej.

Poprzedniczką Jagielońskiej była istniejąca już w końcu XVIII w., a zbliżona biegiem i kierunkiem do obecnej, ulica Wspaniała, zwana też Senatorską. W czasach zaboru rosyjskiego odliczanie odległości z nad Wisły do Moskwy i Petersburga odbywało się od miejsca, gdzie obecnie znajduje się Kino Praha. Wtedy to, około 1865 r., ulicę podzielono na dwie części i nazwano odpowiednio:

- do rogatek Grochowskich - Moskiewską;
- odcinek północny do rogatek Petersburskich (Golędzinowskich) - Petersburską.

Ulicę Moskiewską zabudowano kamienicami mieszkalnymi. Natomiast fragment ulicy Petersbuskiej za Aleksandrowską przechodził przez tereny wojskowe. Zabudowania koszar uległy częściowo zniszczeniu we wrześniu 1939 r. i w 1944 r. Po II wojnie powstały tu osiedla Praga II i III

Na północ za torami kolejowymi, przy wylotowej szosie Petersburskiej stały niewielkie domy kolejarzy, znajdowały się bocznice kolejowe i składy, zniszczone częściowo podczas II wojny światowej.

W 1919 roku część ulicy została przemianowana na Jagiellońską, a część na Zamoyskiego.

Dawna szosa Petersburska, od obecnego ronda Starzyńskiego, stała się w latach pięćdziesiątych główną osią nowej dzielnicy przemysłowej. Poprowadzono wówczas tędy linię tramwajową i autobusową.

Przeprowadzono linię tramwajową oraz autobusową, wytyczono drugą jezdnię. Po obu stronach ulicy zlokalizowano na początku lat pięćdziesiątych zakłady przemysłowe, w tym największy - Fabrykę Samochodów Osobowych (FSO) Produkowano tam początkowo samochód "M20 Warszawa", potem "Syrenę", "Fiata" i "Poloneza". W 1995 r. zakład stał się polsko - koreańskim koncernem samochodowym Daewoo - FSO. Pod koniec lutego 2011 roku z linii montażowej na Żeraniu zjechał ostatni wyprodukowany samochód - Chevrolet Aveo

W latach 1911-1914 wybudowano pod numerem 28 Dom Sierot znany jako Gmach wychowawczy Warszawskiej Gminy Starozakonnych im. Michała Bergsona. Dziś mieszczą się tu teatr lalek "Baj", przedszkole i poradnia wychowawczo - zawodowa

W 1885 roku za zgodą ministerstwa oświaty w Petersburgu utworzono carskie gimnazjum rządowe - dzisiaj LO im. Władysława IV. W obecnej siedzibie przy Jagiellońskiej 38 szkoła mieści się od 1907 roku. Usytuowanie gimnazjum było niezwykle atrakcyjne - w sąsiedztwie dworca Petersburskiego i cerkwi św. Marii Magdaleny, u wylotu mostu Kierbedzia, a więc w samym centrum komunikacyjnym dzielnicy.

Jednym z najważniejszych, ściśle związanych z historią Pragi akcentów jest usytuowany u zbiegu ulicy Jagiellońskiej i al. Solidarności metalowy krzyż-pomnik poświęcony ofiarom rzezi Pragi w 1794 roku. Umieszczony na skrawku gruntu, w mało widocznym miejscu, przylegającym do ogrodzenia Cerkwi Prawosławnej od strony Jagiellońskiej.

Dalej, niedaleko ronda Starzyńskiego, po prawej stronie na trawniku stoi drewniany krzyż z figurą ukrzyżowanego Chrystusa. Upamiętnia on okres funkcjonowania w tym rejonie szpitala cholerycznego.

Przy Jagiellońskiej w czasach PRL'u powstały osiedla Praga I (Jagiellońska 42 i 44), Praga II oraz Praga III.

Od 1961 na miejscu fabryki Wulkan RSM Praga wzniosła "osiedle Jagiellońska" wg proj. Bohdana Gniewiewskiego.

W 1965 roku pod nr 7 oddano do użytku budynek Szkoły Podstawowej nr 50.

24 września 1979 roku, w 40-tą rocznicę śmierci Józefa Szanajcy na rogu z ulicą Józefa Szanajcy osłonięto pomnik wybitnego architekta.

W 1989 roku przed Liceum im. Władysława IV odsłonięto pamiątkowy głaz pamięci Janusza Korczaka. Do kolejnego upamiętnienia w tym miejscu doszło w 1992 roku, kiedy na fasadzie zawieszono tablicę pamiątkową pamięci żołnierzy I/236 p.p. Armii Ochotniczej.

W kwietniu 2000 roku przy szkole nr 50 uruchomiono ogólnodostępny kompleks sportowo-rekreacyjny.

W latach 2003-05 na placu pomiędzy ulicami Jagiellońską i Floriańska zbudowano dobrze komponujący się z otoczeniem apartamentowiec "Vis a Vis" z adresem Floriańska 6.

W 2005 roku zburzono budynek Kina Praha z 1949 roku.

W 2007 roku pod numerem 26 w miejscu dawnego kina Praha (wyburzonego w 2005 roku) powstało Novekino Praha.

1 czerwca 2012 roku nowy operator kina spółka Meteora Films zdecydowała o powrocie jedynego kina na Praga Północ do starej nazwy Kino Praha.

W latach 2011-2015 na Golędzinowie pod nr 47B, 47C, 47D, 47E, 47F, 47G, 47H, 47J, 47K wzniesiono w dwóch etapach -9 budynków osiedla komunalnego wraz z 4-kondygancyjnym parkingiem dla 186 samochodów przy Jagiellońskiej 47L.

W 2015 roku na budynku pod nr 56 odsłonięto tablicę pamięci prof. Jana Bohdana Chmielewskiego, który w latach 1962-2014 mieszkał i tworzył w tym budynku.

W listopadzie 2020 roku na podwórku kamienicy przy Jagiellońska 36 powstał mural Tytusa Brzozowskiego.

W dniu 1 marca 2021 roku na fasadzie budynku Liceum im. Władysława IV odsłonięto tablice w hołdzie polskim patriotom, ofiarom trybunału wojennego Armii Czerwonej, działającego w tym budynku w latach 1945–1946, więzionym, torturowanym i mordowanym przez funkcjonariuszy sowieckiego kontrwywiadu wojskowego "Smiersz".

W czerwcu 2022 roku dawny Koszar Golędzinowskich przy Jagiellońskiej 47 został objęty ochroną konserwatorską.

DW/TJ

Ciekawostki

W latach międzywojennych w miejscu, gdzie dziś stoi budynek dawnego PDT-u (obecnie Urząd Skarbowy Warszawa Praga), w ślicznym dworku, otoczonym ogrodem pełnym róż, drzew i kwiatów, z tryskającą w niebo fontanną mieściła się się apteka francuskiego farmaceuty P. Minet'a. Za nią, w kierunku Wisły znajdował się ogródek fundacji Roma, z huśtawkami i innymi atrakcjami.
W zbiegu ulice Jagiellońskiej i Kłopotowskiego istniała praska synagoga.
Na Jagiellońskiej na wysokości Ogrodu Zoologicznego istniały Rogatki Golędzinowskie. W procesie rusyfikacji zaborca przemianował je na Petersburskie.
Pod numerem 4/6 istniała fabryka Wulkan. Produkowała wyroby metalowe, sztancowane i emaliowane. W 1906-14 zabudowania fabryczne rozbudowano wg proj. Karola Jankowskiego i Franciszka Lilpopa. Podczas I wojny stała bardzo wysoko na giełdzie, ale po odcięciu rynku rosyjskiego w latach ’20 podupadła i w 1924 rozpoczęto wyprzedaż i wynajem terenów. Pracowało tu nawet 2000 robotników. Jednak w czasie okupacji działała jako Warschauer Gesellschaft der Metall-u. Emalienwarenfabrik. Jeszcze po wyzwoleniu produkowała swoje wyroby, na mniejszą już skalę.
Około 1952 roku północny odcinek Jagiellońskiej od obecnej al. Solidarności nazwano al. Stalingradzką. Po 1991 roku przywrócono jednolitą nazwę na całej długości ulicy.
W czasie wojny zabudowa ulicy niewiele ucierpiała. Była natomiast ulica świadkiem wielkiego pożaru, jaki strawił niemiecki skład pasz dla koni, a który był wynikiem akcji Polski Podziemnej.
Na terenie zakładów FSO w 6 listopada 1986 roku ustawiono pomnik Władysława Gomułki. Pomnik dłuta Stanisława Lisowski wg proj. Tadeusza Warzykowskiego usunięto po 1991 roku.
W listopadzie 1987 roku miała miejsce katastrofa śmigłowca sanitarnego. Maszyny spadła na parking FSO na wysokości ulicy Rozwojowej. Załoga i pacjent przeżyli. Zginął przechodzień, który szedł drugą stroną ulicy. Uderzył go fragment oderwanego śmigła.
Kiedy w latach 60-tych XX wieku zawaliła się tu kolejna z kamienic, mieszkała w niej już tylko jedna staruszka, która i tak nie chciała opuścić rudery. Mówiła, że mieszkała tu ponad 80 lat i się stad nie ruszy. A po drugiej stronie Wisły w życiu nie była, bo i po co?

Więcej na ten temat

Obiekty

Firmy i Instytucje

Galeria

Wasze komentarze

Tomek napisał:

Budynki Zakładu Opracowań i Produkcji Aparatury Naukowej „Zopan". Dziś po modernizacji i rozbudowie stanowią uczelnie Koźmińskiego

2022-03-25 20:56

Monika napisał:

Co stało w miejscu obecnej Akademii leona Koźmińsiego ?

2022-03-25 19:20

Kasia napisał:

"Za nią, w kierunku Wisły znajdował się ogródek fundacji Roma, z huśtawkami i innymi atrakcjami" - chyba chodzi o tzw. ogródek Raua?

2013-04-25 15:51

iza napisał:

Kiedy w latach 60-tych XX wieku zawaliła się tu kolejna z kamienic, mieszkała w niej już tylko jedna staruszka, która i tak nie chciała opuścić rudery. Mówiła, że mieszkała tu ponad 80 lat i się stad nie ruszy. A po drugiej stronie Wisły w życiu nie była, bo i po co? Interesuje mię jak nazywała się ta staruszka która nie chciała opóściś tej rudery jak się nazywała? Kto to pamięta

2013-01-16 11:39

Dodaj komentarz

Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu. Twoja-Praga.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii

Jagiellońska

Ciekawostki

Więcej na ten temat

Obiekty

Firmy i Instytucje

Galeria

Wasze komentarze

Tomek napisał:

Monika napisał:

Kasia napisał:

iza napisał:

Dodaj komentarz

Najnowsze informacje

Konserwator zmienił zdanie. Fotoradary na moście Poniatowskiego pozostają!

Zdewastowany dawny szalet na Kamionkowskich Błoniach Elekcyjnych zostanie...

PZLA wydał pozytywną ocenę o zmodernizowanym stadionie "Podskarbińska"

Nowa filia poradni Psychologiczno-Pedagogicznej nr 4

Będzie przełom? Kolejny przetarg na remont drewniaka z dużą szansą na...

Trzy tygodnie bez tramwajów w al. Waszyngtona. Krytyczny stan torów

Najczęściej czytane

Drwęcka

Markowska 13

Stanów Zjednoczonych 34

Lubelska 20/20A - Parking Strzeżony

Chodakowska 19/31

Osiedle "Ostrobramska - Trzy Wieże"

Polub nasz fanpage i bądź na bieżąco

Baza firm (3316)

Baza instytucji

Polecamy

Bezpłatne ogłoszenia

O nas

Nawigacja

Patronaty